Rủi ro lớn xuất hiện khi Tổng thống Donald Trump đảo ngược chính sách của Hoa Kỳ đối với Nga
Khi Tổng thống Nga Vladimir Putin phát động cuộc chiến với Ukraine gần ba năm trước, Tổng thống Hoa Kỳ khi đó là ông Joe Biden đã có lập trường kiên quyết đoàn kết với Ukraine, xây dựng lực lượng đồng minh châu Âu và giao cho các cố vấn kỳ cựu nhiệm vụ cô lập Nga về mặt kinh tế và ngoại giao.
Tuy nhiên, cách tiếp cận của Hoa Kỳ đã thay đổi đáng kể sau cuộc họp đầu tiên giữa các nhà đàm phán Hoa Kỳ và Nga vào thứ Ba. Cuộc gặp gỡ này diễn ra chỉ một tháng sau khi ông Donald Trump trở lại Nhà Trắng, trong khi Ukraine và các đối tác NATO bị gạt ra ngoài lề.
Việc ông Trump vội vàng áp đặt lệnh chấm dứt xung đột của Nga tại Ukraine đã làm dấy lên lo ngại về một thỏa thuận hòa bình với ông Putin có thể làm suy yếu an ninh của Ukraine và châu Âu cũng như thay đổi bối cảnh địa chính trị. "Sự thật thực sự đáng lo ngại là ông Trump đã đưa Nga từ quốc gia bị cô lập trở thành đối tác được đánh giá cao chỉ trong vòng vài ngày.", Brett Bruen, cựu cố vấn chính sách đối ngoại trong chính quyền Obama, cho biết.
Các tờ báo hàng ngày có bìa, dành riêng cho cuộc gọi điện thoại gần đây của Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, được bày tại một sạp báo trên một con phố ở Moscow, Nga, ngày 13 tháng 2 năm 2025. REUTERS/Maxim Shemetov.
Các cuộc đàm phán tại Riyadh, lần đầu tiên Hoa Kỳ và Nga gặp nhau để thảo luận về cuộc xung đột đẫm máu nhất ở châu Âu kể từ Thế chiến thứ hai, đã đưa ra thỏa thuận thành lập các nhóm đàm phán cho các cuộc họp trong tương lai và nỗ lực khôi phục hoạt động bình thường của các phái bộ ngoại giao của mỗi bên, phản ánh sự tan băng của mối quan hệ vốn đã đóng băng từ lâu.
Ngay cả trước các cuộc đàm phán, các chính trị gia châu Âu đã cáo buộc ông Trump đã nhượng bộ Nga vào tuần trước bằng cách loại trừ tư cách thành viên NATO của Ukraine và nói rằng Kyiv đang ảo tưởng khi tin rằng họ có thể giành lại 20% lãnh thổ hiện đang nằm dưới sự kiểm soát của Nga. Một số nhà phê bình đã lên án ông Trump vì những gì họ nói là sự xoa dịu.
Những 'người chơi' chính bị loại trừ
Việc loại Ukraine khỏi cuộc họp hôm thứ Ba đánh dấu sự thay đổi lớn so với khẩu hiệu "không có gì liên quan đến Ukraine mà không có Ukraine" của ông Biden và NATO. Kyiv đã tuyên bố sẽ không chấp nhận bất kỳ thỏa thuận nào được áp đặt mà không có sự đồng ý của họ .
Và sự vắng mặt của các đại diện châu Âu càng làm tăng thêm nỗi lo lắng của các đồng minh Hoa Kỳ về việc liệu ông Trump có sẵn sàng từ bỏ quá nhiều thứ để đổi lại quá ít từ Tổng thống Putin hay không. Điều đó thúc đẩy các chính phủ châu Âu thảo luận về khả năng đóng góp lực lượng gìn giữ hòa bình để ủng hộ bất kỳ thỏa thuận nào về Ukraine.
Tổng thống Donald Trump. Ảnh: Reuters.
Hôm thứ Ba, Tổng thống Trump nói với các phóng viên rằng ông sẽ không phản đối việc triển khai như vậy, mặc dù Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Lavrov cho biết Nga sẽ không chấp nhận quân đội NATO ở đó, ám chỉ rằng Nga có thể phản đối bất kỳ sự thỏa hiệp lớn nào. Không có dấu hiệu nào cho thấy các quan chức Nga đưa ra bất kỳ nhượng bộ nào trong cuộc họp.
Cuộc gặp gỡ chứng kiến Lavrov và trợ lý chính sách đối ngoại của Điện Kremlin Yuri Ushakov đàm phán với ba trợ lý của ông Trump gồm Ngoại trưởng Marco Rubio, cố vấn an ninh quốc gia Mike Waltz và đặc phái viên của Trump Steve Witkoff.
Một quan chức chính quyền ông Trump cho biết Washington không thể giúp thúc đẩy hòa bình lâu dài nếu vẫn thiếu sự can dự, điều đã khiến cái chết và sự tàn phá ở Ukraine tiếp diễn.
Brian Hughes, phát ngôn viên của Hội đồng An ninh Quốc gia Nhà Trắng, cho biết: "Tổng thống Trump đã xây dựng một đội ngũ mạnh mẽ, hiện đang chứng minh chương trình nghị sự hòa bình thông qua sức mạnh của mình bằng hành động".
Ông Trump cho biết ông tự tin hơn sau các cuộc đàm phán và có thể sẽ gặp ông Putin trước cuối tháng. Ông đã từng khen ngợi Tổng thống Putin vì thái độ hòa giải sau cuộc điện đàm của họ vào tuần trước. "Nga muốn làm điều gì đó",ông Trump nói với các phóng viên tại Palm Beach, Florida, vào thứ Ba. Ông gạt bỏ mối lo ngại của Ukraine về việc bị loại khỏi cuộc họp và nói rằng Kyiv nên tham gia đàm phán sớm hơn nhiều.
Ông Rubio trước đó đã nói rằng không ai bị loại trừ và bất kỳ giải pháp nào cũng phải được tất cả các bên chấp nhận. Nhưng không có thông báo ngay lập tức về cách Ukraine có thể được phép tham gia.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy đã hoãn chuyến thăm Saudi Arabia dự kiến diễn ra vào thứ Tư vì những nguồn tin thân cận cho biết là nhằm tránh "tính hợp pháp" cho các cuộc đàm phán giữa Mỹ và Nga.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy.
Cuối tuần trước, ông đã khiến chính quyền Trump tức giận khi nói rằng dự thảo thỏa thuận khoáng sản với Washington không bao gồm các điều khoản an ninh mà Kyiv cần. Ba nguồn tin cho biết Hoa Kỳ đã đề xuất nắm quyền sở hữu 50% khoáng sản quan trọng của Ukraine, dường như để đền bù cho khoản viện trợ quân sự quan trọng của Hoa Kỳ, một yêu cầu mà một số người chỉ trích ông Trump ví như tống tiền.
Nga đã thắng vòng 1
Emma Ashford, thành viên cấp cao tại nhóm nghiên cứu Stimson Center ở Washington, cho biết chính quyền Trump có thể có lý khi giới hạn các cuộc đàm phán vào thời điểm hiện tại. "Chắc chắn là không lý tưởng khi Ukraine không có mặt trong phòng họp, mặc dù tôi tin rằng họ sẽ có mặt trong các cuộc họp như vậy trong tương lai", bà nói. "Nhưng chính quyền có lẽ đúng khi cho rằng việc đưa nhiều đối tác châu Âu vào phòng họp có thể tạo ra quá nhiều tiếng nói và khiến mọi tiến triển trở nên khó khăn hơn".
Tuy nhiên, đảng viên Dân chủ Jake Auchincloss, đồng chủ tịch nhóm đại diện Ukraine của Hạ viện, cho biết Nga đã giành chiến thắng ở vòng một. "Điện Kremlin đã bình thường hóa quan hệ ngoại giao song phương không bao gồm Ukraine và NATO và họ không từ bỏ bất cứ điều gì để đạt được điều đó", ông nói với Reuters.
Ba quan chức tình báo phương Tây nói với Reuters rằng họ không thấy bằng chứng mới nào cho thấy mục tiêu của ông Putin đã thay đổi, đồng thời cho biết ông có ý định giữ toàn bộ lãnh thổ mà lực lượng của mình đã chiếm được với mục tiêu lâu dài là mở rộng phạm vi hoạt động bên trong châu Âu.
"Tổng thống Putin sẽ không dừng lại ở Ukraine", Darius Jauniškis, giám đốc Bộ An ninh Nhà nước Litva, nói với Reuters. "Liệu có mong muốn chân thành chấm dứt xung đột không? Tôi không nghĩ vậy".
Roger Wicker, một thành viên đảng Cộng hòa khác của ông Trump, chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện, đồng ý rằng không thể tin tưởng ông Putin trong các cuộc đàm phán về Ukraine.
Khi được hỏi về bình luận của ông Trump rằng ông tin Tổng thống Putin muốn hòa bình, Wicker nói thêm: "Điều chúng ta có thể tin tưởng người Nga sẽ làm là làm mọi thứ có lợi cho họ, thực hiện các bước tạm thời".
