Cuộc chiến thực tế khốc liệt Nga – Ukraine có thể ‘đập tan’ giấc mơ về thỏa thuận khoáng sản của ông Trump
Các phóng viên CNN đã đến thăm mỏ Titan của Ukraine trong bối cảnh thỏa thuận khoáng sản sắp được kí với Hoa Kỳ. Tuy nhiên, hình ảnh thực tế của cuộc chiến đã phản ánh 1 sự thật có thể rất phũ phàng với ông Trump.
Tại Irshansk, việc khai thác titan đang trở nên cấp bách hơn bao giờ hết. Bởi Titan có khả năng trở thành chìa khóa cho thỏa thuận khoáng sản đất hiếm đột phá đang trở thành trọng tâm của cuộc đàm phán hòa bình ở Ukraine. Dù đã có thỏa thuận sơ bộ, song Hoa Kỳ và Ukraine dường như vẫn chưa đi đến thống nhất được những điều khoản của thỏa thuận, chính vì vậy cuộc đàm phán này vẫn đang rất ‘mờ mịt’.
Một số quan chức hiện tại và trước đây của Hoa Kỳ đã bày tỏ sự nghi ngờ về tuyên bố của Tổng thống Donald Trump rằng thỏa thuận tiềm năng mà ông sắp ký với người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky sẽ mang lại cho Hoa Kỳ quyền tiếp cận dễ dàng với vô số khoáng chất đất hiếm.
Phần lớn những gì hiện có sẽ khó khai thác, đặc biệt là trong thời chiến. Nhìn những hình ảnh từ khi mỏ ở thị trấn Irshansk phía tây bắc, thật khó để Ukraine có thể trả hết được số tiền nửa nghìn tỷ USD mà ông Trump gợi ý họ có thể trả lại: ““Bây giờ chúng tôi không biết công việc của mình sẽ diễn ra như thế nào vào ngày mai”, ông Dmytro Holik, giám đốc nhà máy khai thác và cô đặc tại tập đoàn Group DF của Ukraine cho biết.
“Mỗi ngày hệ thống năng lượng của Ukraine bị phá hủy. Mỗi ngày, điện trong toàn bộ các khu vực đều bị cắt đứt trong trường hợp khẩn cấp”, ông nói thêm, ám chỉ đến các đợt máy bay không người lái và tên lửa mà Nga tấn công vào nhà cửa và cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine mỗi đêm.
Máy đào kéo đang khai thác vật liệu đất hiếm tại vùng Zhytomyr của Ukraine vào ngày 25 tháng 2 năm 2025. Hình ảnh Kostiantyn Liberov/Libkos/Getty
Nhân viên của nhà máy chủ yếu là nam giới, họ không phải đi nghĩa vụ quân sự vì titan được coi là ngành công nghiệp quan trọng. Lợi nhuận thấp, triển vọng ảm đạm. "Doanh nghiệp của chúng tôi hiện rất bất ổn và điều này dẫn đến chi phí sản phẩm của chúng tôi rất cao", Holik nói.
Nguồn khoáng sản dồi dào được đề xuất hiện đang là trọng tâm trong chương trình viện trợ liên tục của Hoa Kỳ cho Ukraine trong cuộc chiến lớn nhất ở châu Âu kể từ những năm 1940, dường như báo hiệu một thế giới thịnh vượng trong tương lai đầy kỳ diệu.
Hôm thứ năm, ông Trump đã đưa ra khả năng cử nhân viên Mỹ đến Ukraine để khai thác khoáng sản sau khi thỏa thuận về tài nguyên khoáng sản - và hòa bình - có hiệu lực.
Thỏa thuận vẫn mờ mịt
Thỏa thuận khoáng sản sơ bộ giữa Ukraine và Mỹ cho biết không có sự rõ ràng như các yếu tố của ngành mà 2 bên muốn khai thác.
Thỏa thuận này đề cập đến một nửa giá trị của “tài sản tài nguyên thiên nhiên có liên quan do Chính phủ Ukraine sở hữu”, nhưng nêu rõ các chi tiết cụ thể sẽ được “cả hai Bên tham gia thống nhất, như có thể được mô tả thêm trong Thỏa thuận Quỹ”. Thỏa thuận tiếp tục nêu rõ rằng những khoản này sẽ không bao gồm “các nguồn thu hiện tại… vốn đã là một phần trong doanh thu ngân sách của Ukraine”.
Mức độ giàu khoáng sản của Ukraine vẫn chưa rõ ràng.
Các quan chức Ukraine thừa nhận rằng đôi khi họ dựa vào niên đại địa chất thời Liên Xô. Tuy nhiên, trong một bài thuyết trình gần đây của Bộ Sinh thái và Tài nguyên thiên nhiên, Kyiv tuyên bố chiếm 7% sản lượng titan của thế giới và có 3% trữ lượng lithium - vẫn chưa được khai thác. Họ cũng cho biết Ukraine nằm trong năm quốc gia có trữ lượng than chì hàng đầu và có các mỏ khoáng sản đất hiếm tantalum, niobi và berili.
Những con số này giống với những con số trong chương Ukraine của Niên giám Khoáng sản 2020-2021 của Cục Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ, được viết trước khi cuộc xâm lược toàn diện của Nga làm gián đoạn sản xuất. USGS cho biết vào thời điểm đó, Ukraine là nhà sản xuất bọt biển titan đứng thứ năm và là nhà sản xuất than chì lớn thứ sáu.
Công nhân tại một mỏ đá granit ở vùng Zhytomyr của Ukraine vào ngày 26 tháng 2 năm 2025. Hình ảnh Kostiantyn Liberov/Libkos/Getty
Tóm tắt về hàng hóa khoáng sản của USGS năm 2025 không có số liệu về trữ lượng than chì và cho biết, trong số những quan sát khác, Ukraine là nguồn cung cấp kim loại đất hiếm scandium và đã đóng cửa một nhà máy tinh luyện alumina công suất 1,7 triệu tấn một năm kể từ năm 2022.
Natalia Bariatska, tiến sĩ địa chất và là thành viên của Viện Khoa học Địa chất Úc, cho biết các nguyên liệu thô quan trọng đều đang ở các giai đoạn nghiên cứu và thăm dò khác nhau.
“Rất khó để nói về giá trị thực tế của các mỏ này,” Bariatska cho biết. “Chúng ta có thể nói về giá trị của các nguyên tố trong lòng đất, nhưng chúng ta phải hiểu rằng cần phải đầu tư rất nhiều để khai thác, chế biến và bán chúng.”
