Hóa thạch cá mút đá 'sát thủ' hút máu cách đây 160 triệu năm được khai quật ở Trung Quốc

Các nhà khoa học ở Trung Quốc đã khai quật được hai hóa thạch cá mút đá 160 triệu năm tuổi được bảo tồn tuyệt vời - 1 trong số đó là hóa thạch lớn nhất được tìm thấy cho đến nay. Chúng đã làm sáng tỏ lịch sử tiến hóa ít người biết đến của loại cá mút đá này.

Cá mút đá là một trong hai nhóm động vật có xương sống không hàm xuất hiện lần đầu tiên trong hồ sơ hóa thạch khoảng 360 triệu năm trước, trong kỷ Devon (419,2 triệu đến 358,9 triệu năm trước). Những loài cá cổ đại này, bao gồm 31 loài còn sống đến ngày nay, thường có miệng hút đầy răng mà chúng dùng để bám vào con mồi để hút máu và các chất dịch cơ thể khác.

Các hóa thạch mới được mô tả có niên đại từ kỷ Jura (201,3 triệu đến 145 triệu năm trước), chũng đã thu hẹp khoảng cách giữa những khám phá hóa thạch ban đầu và những loài còn tồn tại đến ngày nay. Các nhà nghiên cứu đã khai quật các mẫu vật từ một lớp hóa thạch ở phía đông bắc Trung Quốc và đặt tên chúng là Yanliaomyzon occisor và Y. ingensdentes - tên loài của chúng có nghĩa là "kẻ giết người" trong tiếng Latin và "loài răng lớn" trong tiếng Hy Lạp.

Các nhà nghiên cứu viết trong một nghiên cứu được công bố hôm thứ Ba (31/10) trên tạp chí Nature Communications : “Những con cá mút đá hóa thạch này được bảo tồn một cách tinh xảo với một bộ cấu trúc kiếm ăn hoàn chỉnh” .

Các tác giả viết rằng khi nhìn vào các hóa thạch ban đầu, từ lâu đã thấy rõ rằng cá mút đá đã trải qua những thay đổi lớn kể từ kỷ Devon. Nhưng cho đến nay, những lỗ hổng lớn trong hồ sơ hóa thạch khiến các nhà khoa học không biết những thay đổi này xảy ra khi nào.

Theo nghiên cứu,  Y. occisor , hóa thạch lớn hơn trong số hai hóa thạch mới được tìm thấy, dài 25,3 inch (64,2 cm) và là hóa thạch cá mút đá lớn nhất từng được tìm thấy. Tuy nhiên, các loài cá mút đá còn sống có thể lớn hơn thế này nhiều; cá mút đá biển ( Petromyzon marinus ) dài tới 4 feet (120 cm) và cá mút đá Thái Bình Dương ( Entosphenus tridentatus ) dài tới 2,8 feet (85 cm).

Mặt khác, những con cá mút đá xuất hiện đầu tiên chỉ dài vài inch. Chúng có những chiếc răng nhỏ, đơn giản và có thể không có tuyến sản xuất chất chống đông máu mà các loài cá mút đá hiện nay sử dụng để giữ cho máu của con mồi chảy. Các tác giả viết rằng phần miệng của những con cá mút đá cổ đại này cho thấy chúng không phải là loài săn mồi hay thậm chí là ký sinh mà thay vào đó chúng ăn tảo. Các nhà nghiên cứu cho biết thêm: "Cơ hội kiếm ăn của chúng khá hạn chế vì phần lớn vật chủ tiềm năng của chúng đều có vảy hoặc áo giáp dày" mà chúng không thể xâm nhập được.

Theo nghiên cứu, các hóa thạch mới được mô tả cho thấy miệng cá mút đá có nhiều răng, chúng đã săn các loài động vật khác ít nhất 160 triệu năm trước. Các tác giả viết: "Phần miệng của Y. occisor và Y. ingensdentes cũng có nét tương đồng đáng kinh ngạc với phần miệng của cá mút đá có túi còn tồn tại ( Geotria australis ), chúng có thói quen hút máu giống nhau". Các nhà khoa học cho biết thêm, lối sống săn mồi này có thể đã khiến kích thước cơ thể của cá mút đá tăng lên vào kỷ Jura.

Cá mút đá cũng trải qua những thay đổi lớn trong lịch sử giữa kỷ Devon và kỷ Jura. Đặc biệt, kích thước lớn của Y. occisor tương tự như các loài tiếp theo đã phát triển vòng đời ba giai đoạn - bao gồm giai đoạn ấu trùng, biến đổi và trưởng thành - cho thấy nó cũng có thể có chu kỳ ba pha và di cư lên sông để sinh sản.

Có thể thấy, phát hiện này lấp đầy khoảng trống trong lịch sử tiến hóa của cá mút đá, làm sáng tỏ cả những thay đổi trong thói quen kiếm ăn của cá và sự hiện đại hóa lịch sử cuộc sống của chúng trong kỷ Jura.

Theo: Livescience