1 dân tộc thiểu số ở Việt Nam xem vận mệnh trong năm mới của gia đình thông qua lá gan lợn

Vào tháng 12 dương lịch hàng năm, người dân tộc Hà Nhì ở huyện Mường Nhé, tỉnh Điện Biên sẽ tổ chức tết Hồ Sự Chà để những người con đi xa trở về nhà sum họp, báo hiếu ông bà, cha mẹ, tổ tiên; thăm hỏi người thân.

Được biết, mỗi gia đình dân tộc Hà Nhì ở cực Tây Tổ sẽ ăn Tết trong 3 ngày theo các nghi thức truyền thống. Trong đó, độc đáo nhất phải kể tập tục mổ lợn lấy lá gan để xem vận hạn năm mới của người dân nơi đây.

Tùy theo điều kiện của từng gia đình, ai kinh tế khá, đông con, cháu sẽ mổ lợn tầm 1 tạ. Đối với những nhà có hoàn cảnh nghèo khổ sẽ cố gắng mổ những con lợn từ 40-50kg trở lên.

Trước khi tiến hành mổ lợn, gia chủ sẽ phải thực hiện một nghi thức, gọi là “làm lý”. Cụ thể, người trong nhà chuẩn bị trước một bát gạo, một bát muối, nước và rượu. Sau đó, chủ nhà sẽ vảy mỗi thứ 1 vào mồm con lợn rồi khấn xin năng suất chăn nuôi sẽ gia tăng gấp 2, gấp 3 so với năm cũ.

Tiếp đến, chủ nhà sẽ làm sạch lông con lợn rồi xẻ các phần theo một nghi thức nhất định. Điều quan trọng nhất là lấy la gan ra một cách cẩn thận rồi để ra một chiếc đĩa to để xem vận hạn năm mới cho gia đình.

Khi mọi việc đã xong xuôi, chủ nhà sẽ tự xem lá gan hoặc nhờ những người già trong bản xem giúp nếu chưa có nhiều kinh nghiệm. Theo quan niệm của bà con nơi đây, thông qua gan lợn sẽ biết được những việc đã xảy ra trong năm cũ và sắp đến trong năm mới.

Theo đó, nếu phần mật đầy đặn và căng tròn sẽ cho biết là gia đình chủ nhà sẽ có một năm làm ăn phát đạt, ấm no. Từng phần của lá gan cũng nói lên những vấn đề về sức khỏe, vận mệnh và tình cảm của gia đình. Khi lá gan có màu sắc tươi tắn, đầy đặn, không bị rách hay có những dấu hiệu bất thường thì trong năm đó gia đình sẽ ấm no, hạnh phúc.

Bên cạnh đó, để cho năm mới được trọn vẹn, người Hà Nhì còn kiêng không đánh, cãi, chửi nhau, không nói tục, chửi bậy, không trộm cắp, uống rượu say, hai vợ chồng là chủ gia đình không được đi chơi xa sang các bản khác. Tại bữa tiệc đầu xuân năm mới, người khách quý nhất sẽ được mời một mâm riêng, ra về được gia chủ tặng lễ vật tỏ ý quý trọng.

Vào thời điểm diễn ra tết Hồ Sự Chà, khu vực ngã ba biên giới thường thu hút đông đảo người dân và du khách mọi miền đến tham dự và tìm hiểu văn hóa của cộng đồng dân tộc Hà Nhì nơi biên cương Tổ quốc.