Gia đình đại trí thức duy nhất ở Việt Nam có 3 chàng rể làm tướng: 1 người vang danh thế giới, bố vợ là ai?
Gia đình đại trí thức này có truyền thống hiếu học, yêu nước lâu đời. Đặc biệt, gia đình họ cũng là trường hợp hiếm hoi ở Việt Nam có 3 chàng rể đều làm tướng.
Nói đến gia đình đại trí thức ở Việt Nam, không thể không nhắc đến gia đình Giáo sư Đặng Thai Mai. Ông có 6 người con (5 gái, 1 trai), tất cả họ đều là các trí thức được nể trọng cả về tài năng lẫn nhân cách. Giáo sư Đặng Thai Mai được đánh giá là nhà văn hóa lớn, một trí thức mẫu mực. Không chỉ vậy, ông còn có 3 người con rể tài đức vẹn toàn, là tướng nổi tiếng của Quân đội nhân dân Việt Nam.
Giáo sư Đặng Thai Mai có 3 ái nữ đặc biệt là Đặng Bích Hà, Đặng Thị Hạnh, Đặng Anh Đào. Họ lần lượt kết hôn với 3 vị tướng quân đội là Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Trung tướng Phạm Hồng Cư và Trung tướng Phạm Hồng Sơn.
Phó Giáo sư Sử học Đặng Bích Hà là con gái cả của Giáo sư Đặng Thai Mai. Bà kết hôn với Đại tướng Võ Nguyên Giáp vào năm 1946. Bà Hà là vợ thứ hai của tướng Giáp, sau khi người vợ đầu của ông là chiến sĩ cách mạng Nguyễn Thị Quang Thái hi sinh. Nữ giáo sư này gắn bó keo sơn với vị đại tướng đáng kính suốt hàng chục năm, là “nơi nương tựa cho anh Văn trong mọi điều kiện” (trích lời của bà Đặng Thị Hạnh khi nói về chị gái).
Bà Hà biết Đại tướng Võ Nguyên Giáp từ khi còn nhỏ bởi người chồng này của bà vốn là bạn vong niên với Giáo sư Đặng Thai Mai. Thuở bé, chính tướng Giáp đã hướng dẫn bà học tập. Sau này, tình yêu của họ phát triển tự nhiên, một đám cưới bình dị diễn ra chỉ 3 tuần trước Ngày toàn quốc kháng chiến năm 1946. Đến khi được làm vợ đại tướng, bà Hà vẫn luôn đóng vai người phụ nữ thầm lặng, làm hậu phương vững chắc cho chồng từ thời chiến đến thời bình.
Những năm cuối đời, Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Giáo sư Đặng Bích Hà vẫn rất tình cảm. Hình ảnh vị tướng ngoài 90 tuổi ngồi tập đàn piano, bên cạnh là người vợ tào khang từng gây xúc động lớn với nhiều thế hệ người dân Việt Nam.
Một người con gái khác của Giáo sư Đặng Thai Mai là bà Đặng Thị Hạnh. Bà là vợ Trung tướng Phạm Hồng Cư. Tướng Cư chính là một trong ba người anh của nhân vật nữ trong bài thơ “Màu tím hoa sim” nổi tiếng do nhà thơ Hữu Loan sáng tác.
Hai người họ kết hôn vào năm 1954, sau khi chiến dịch Điện Biên Phủ toàn thắng. Người ta vẫn thường đùa rằng, những vị tướng đó đã “rủ nhau” cùng đến làm rể nhà Giáo sư Đặng Thai Mai. Nhưng thật ra mối nhân duyên của những cặp vợ chồng này đến rất tự nhiên như thể nó phải vậy.
Cũng trong năm 1954, cô con gái PGS.TS, NGƯT Đặng Anh Đào của Giáo sư Đặng Thai Mai kết hôn với Trung tướng Phạm Hồng Sơn. Tướng Sơn là một chàng sinh viên trường luật, đi theo lời gọi của Tổ quốc mà xếp bút nghiên ra trận. Đám cưới của ông và bà Đào diễn ra khi Hiệp định Geneve còn đang đàm phán. Cuối đời, họ cùng nhau viết cuốn hồi ký về cuộc đời. Trong phần sau cuốn hồi ký có kể về sự nghiệp của tướng Sơn và sự tần tảo của người vợ, gây ấn tượng lớn với nhiều bạn đọc.
