Vị Thống đốc Ngân hàng đầu tiên của Việt Nam: Đích thân Bác Hồ bổ nhiệm, từng làm Phó Chủ tịch nước
Vị Thống đốc Ngân hàng đầu tiên của Việt Nam được các đồng chí trong Đảng gọi thân mật là “Anh Cả”. Ông là một chiến sĩ cộng sản kiên cường, nhà hoạt động cách mạng nổi tiếng, người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Ngày 6/5/1951, ở Hang Bòng (xã Tân Trào, huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 15-SL, thành lập Ngân hàng Quốc gia Việt Nam (nay là Ngân hàng Nhà nước Việt Nam). Việc thành lập một ngành kinh tế mới cho đất nước đặt ra nhiều thử thách. Trong đó vấn đề nhân sự cán bộ cũng là điều phải lưu tâm.
Người đứng đầu một Ngân hàng tầm cỡ quốc gia như vậy phải là một chiến sĩ cộng sản kiên cường, trung thành với Đảng, dân tộc và Nhân dân, cũng phải có đạo đức cách mạng trong sáng, uy tín cao. Sau khi suy nghĩ, Đảng, Chính phủ và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chọn đồng chí Nguyễn Lương Bằng (1904 – 1979) để giao trọng trách này. Cũng trong ngày 6/5/1941, Hồ Chủ Tịch đã ký Sắc lệnh số 16-SL, bổ nhiệm đồng chí Nguyễn Lương Bằng làm Tổng Giám đốc Ngân hàng Quốc gia Việt Nam (tương đương với Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam hiện nay).
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam là một cơ quan ngang Bộ trong Chính phủ Việt Nam. Vậy nên Thống đốc Ngân hàng Nhà nước tương đương cấp Bộ trưởng, là một thành viên của Chính phủ, được Thủ tướng đề nghị trình Quốc hội chấp thuận bổ nhiệm. Chức danh này thay đổi cách gọi từ Tổng Giám đốc sang Thống đốc từ tháng 4/1989. Hiện tại, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam là bà Nguyễn Thị Hồng.
Lại nói về đồng chí Nguyễn Lương Bằn, không chỉ là Tổng Giám đốc Ngân hàng Quốc gia Việt Nam đầu tiên, ông còn là đại sứ đầu tiên của nước ta tại Liên Xô cũ (1952 – 1956), Tổng Thanh tra Chính phủ (1956), Phó Chủ tịch nước Việt Nam (1969 – 1979).
Đồng chí Nguyễn Lương Bằng xuất thân trong một gia đình nhà nho nghèo, có truyền thống yêu nước ở Hải Dương. Ông có nhiều bí danh, nổi tiếng nhất vẫn là Anh Cả hoặc Sao Đỏ.
Sau khi được Bác Hồ tin tưởng giao giữ chức Tổng Giám đốc Ngân hàng Quốc gia Việt Nam, đồng chí Nguyễn Lương Bằng đã mang hết sức lực, trí tuệ của mình xây dựng nền móng tổ chức vững chắc cho hoạt động của Ngân hàng Quốc gia Việt Nam.
Còn nhớ những ngày đầu, trụ sở đầu tiên của Ngân hàng Quốc gia Việt Nam là một ngôi nhà sàn mượn của một gia đình đồng bào dân tộc, nghèo nàn về cơ sở vật chất, lực lượng cán bộ chỉ vài chục người, gần như chưa có kiến thức hay kinh nghiệm gì.
Thế nhưng trong 343 ngày giữ vị trí đứng đầu Ngân hàng Quốc gia Việt Nam, đồng chí Nguyễn Lương Bằng đã giúp cơ quan này thành hình thành dạng, tạo được nền móng để phát triển hơn sau này. Ngay cả khi đã chuyển vị trí công tác, đồng chí Nguyễn Lương Bằng vẫn luôn quan tâm, dành tình cảm đặc biệt cho ngành Ngân hàng Việt Nam.
Ghi nhận công lao của đồng chí Nguyễn Lương Bằng, Nhà nước đã truy tặng Huân chương Sao Vàng cho ông. Ngoài ra, trên quê hương Hải Dương cũng có một nhà tưởng niệm được xây dựng cho ông. Trên nhiều tỉnh thành tại Việt Nam, tên của đồng chí Nguyễn Lương Bằng được chọn đặt cho các tuyến phố, trường học, thị trấn…
