Nữ giáo sư toán học đầu tiên của VN: 'Mẹ đẻ' của trường ĐH Thăng Long, học trò của Grothendieck

Bà Hoàng Xuân Sính (sinh ngày 8 tháng 9 năm 1933) là một nữ chính khách, nhà quản lý giáo dục, nhà toán học, giáo sư và nhà giáo Nhân dân người Việt Nam. GS. Hoàng Xuân Sính là vừa là nữ tiến sĩ vừa là nữ giáo sư toán học đầu tiên ở Việt Nam.

Năm 1951 sau khi bà tốt nghiệp bằng tú tài tại trường THPT Chu Văn An (Hà Nội) bà đã sang Pháp học tiếp chương trình phổ thông và lên Đại học chuyên ngành Toán học.

Năm 1959 khi đó bà mới 26 tuổi nhưng đã xuất sắc đạt tiêu chuẩn để học lên Tiến sĩ tại Đại học Toulouse (Pháp) - một cấp học mà ở Pháp, chỉ có con cháu hai dòng họ danh giá Marie Curie và Langevin mới dám thi và có cơ may đỗ.

Dù con đường công danh rộng mở ở Pháp nhưng bà Hoàng Xuân Sính vẫn lựa chọn trở về Việt Nam vì ghi nhớ những lời dạy của Bác Hồ. 3 tháng sau khi nhận bằng Thạc sĩ bà đã về nước sau đó giảng dạy tại Đại học sư phạm Hà Nội. Bà cũng tham gia vào các hoạt động khoa học và chính trị của Việt Nam. Bà là thành viên của Hội Toán học Việt Nam (1965), thành viên của Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (1976), thành viên của Hội Toán học quốc tế (1983).

Năm 1980, bà được công nhận là nữ giáo sư toán học đầu tiên của Việt Nam. Bà cũng là người phụ nữ nước ngoài đầu tiên đến Paris (Pháp) bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ quốc gia về Toán học, dưới sự hướng dẫn của nhà toán học nổi tiếng người Pháp Alexander Grothendieck.

Với 1 niềm đam mê dạy học và luôn khắc khoải về những hoài bão xây dựng 1 nền giáo dục tiên tiến, phát triển nhất bà đã thành lập trường Đại học tư nhân đầu tiên tại Việt Nam - Đại học Thăng Long. Khóa đầu tiên của trường đón nhận nhiều sinh viên giỏi, thiếu 1, 2 điểm vào những trường ĐH danh tiếng lúc bấy giờ như Bách Khoa, Sư phạm…Học phí lúc bấy giờ là 10kg gạo.

Tuy nhiên, sau 3 năm thành lập, nguồn tiền quyên góp cạn dần, bà Sính đã phải sang Pháp kêu gọi. “Có những ngày không có tiền trả cho lao công, tôi phải đến trường từ 6 giờ sáng để quét lớp”, bà Sính chia sẻ.

Bà Hoàng Xuân Sính được phong tặng danh hiệu Nhà giáo Nhân dân vào năm 1996 và Huân chương Lao động hạng nhất vào năm 2008. Bà cũng được vinh danh là một trong 50 phụ nữ ảnh hưởng nhất Việt Nam vào năm 2010. Hiện tại, bà đang giữ chức Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Thăng Long. Bà vẫn luôn trăn trở về tương lai của nền giáo dục Việt Nam: “Bởi còn lo lắng, là tôi còn trăn trở, còn cố gắng, còn khát khao: 'Một ngày nào đó, sinh viên Việt Nam sẽ được hưởng nền giáo dục tốt nhất, phát triển trọn vẹn tài năng của mình'".