Người VN đầu tiên trở thành GS Toán học từ 1 trường ĐH Châu Âu: Học nhanh gấp 5 lần người thường

GS Lê Văn Thiêm, sinh năm 1918 tại xã Trung Lễ, huyện Đức Thọ, Hà Tĩnh trong 1 gia đình có truyền thống hiếu học khoa bảng. Năm 1930, khi bố mẹ qua đời, ông đã vào Quy Nhơn, nương tựa người anh cả để tiếp tục được đi học.

Theo tư liệu của Đại học Quốc gia Hà Nội, chỉ trong 4 năm, Lê Văn Thiêm đã hoàn thành chương trình 9 năm và đứng đầu danh sách khen thưởng của nhà trường khi tốt nghiệp Cao đẳng tiểu học (tương đương với phổ thông cơ sở ngày nay). Ba tháng sau, Lê Văn Thiêm lập thi đỗ tú tài phần 1 (tương đương lớp 11), việc mà người bình thường phải chuẩn bị khẩn trương trong hai năm. Ngay năm sau, ông lại thi đỗ tú tài toàn phần.

Năm 1939, Lê Văn Thiêm thi đỗ thứ nhì trong kỳ thi kết thúc lớp P.C.B (Lý - Hoá - Sinh) và được cấp học bổng sang Pháp du học tại trường đại học sư phạm Paris (école Normale Supérieure).

Năm 1943, ông tốt nghiệp Thạc sĩ tại Paris, sau đó ông sang làm luận án Tiến sĩ tại Đại học Göttingen (Đức) với học bổng của Quỹ Alexander von Humboldt dưới sự hướng dẫn của nhà toán học Hans Wittich. Năm 1945, ông bảo vệ luận án tiến sĩ Toán học về giải tích phức thành công. Ông được xem là người Việt Nam đầu tiên có bằng Tiến sĩ Toán học.

Năm 1948, Lê Văn Thiêm đại diện Việt Nam qua Ba Lan tham dự Hội nghị hòa bình thế giới. Cùng năm đó, dưới sự hướng dẫn của GS Georges Valiron, chuyên gia hàng đầu về hàm giải tích, Lê Văn Thiêm bảo vệ thành công luận án tiến sĩ khoa học quốc gia về Toán tại Pháp, với đề tài "Về bài toán ngược phân phối giá trị các hàm phân hình". Ông sau đó được mời dạy Toán tại Đại học Zurich (Thuỵ Sỹ).

Năm 1950, ông trở về Việt Nam và giảng dạy tại Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội (nay là Đại học Quốc gia Hà Nội). Ông cũng tham gia vào các hoạt động khoa học và chính trị của Việt Nam. Ông là Chủ tịch đầu tiên của Hội Toán học Việt Nam (1957), Viện trưởng đầu tiên của Viện Toán học Việt Nam (1975), thành viên của Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (1976), thành viên của Hội Khoa học và Kỹ thuật Liên Xô (1978), thành viên danh dự của Hội Toán học quốc tế (1983).

Lê Văn Thiêm nghiên cứu chủ yếu về lý thuyết các hàm phân hình, diện Riemann và một số vấn đề về toán học ứng dụng. Ông đã công bố hàng chục bài báo khoa học trên các tạp chí uy tín quốc tế và trong nước. Ông cũng đã đào tạo nhiều thế hệ nhà toán học Việt Nam, trong đó có GS. Hoàng Tụy, GS. Ngô Bảo Châu và GS. Phan Thành Nam.

GS Lê Văn Thiêm mất ngày 3/7/1991 tại TP HCM, sau khoảng 10 năm công tác tại Phân viện Khoa học Việt Nam tại TP HCM.

Năm 1996, ông được Chính phủ Việt Nam phong tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt 1 và Huân chương Độc lập hạng nhất về công trình toán học đặc biệt xuất sắc.