Nữ bác sĩ là ‘huyền thoại’ gây mê Việt Nam: Có những ca mổ ly kỳ hơn phim, 89 tuổi vẫn vào phòng mổ

Nhắc đến bác sĩ Phan Thị Hồ Hải, nhiều người sẽ nhớ đến hình ảnh một người phụ nữ nhỏ nhắn, nhanh nhẹn, luôn tận tâm với nghề. Bà là “cây đại thụ” trong lĩnh vực gây mê hồi sức ở Việt Nam, với hơn 60 năm kinh nghiệm. Bà là trưởng khoa Gây mê hồi sức đầu tiên của Bệnh viện Chợ Rẫy, Thành phố Hồ Chí Minh. Ở tuổi 89, TS.BS Phan Thị Hồ Hải không chọn an dưỡng tuổi già như bao người, bà vẫn ra vào phòng mổ mỗi ngày, giúp người bệnh mê vừa đủ, tỉnh dậy an toàn sau các ca phẫu thuật.

Nói về cơ duyên với ngành y, TS.BS Phan Thị Hồ Hải cho biết hồi những năm 1954, sau khi tham gia phong trào học sinh-sinh viên ở Sài Gòn, bà được đưa ra Bắc. Tại đây, bà xin được học y để phục vụ nhân dân, đồng bào. Trải qua nhiều năm học tập, bà về công tác tại Bệnh viện Việt Đức khoa Răng – hàm – mặt. Sau đó, thầy của bà là Giáo sư Tôn Đức Lang khuyên bà đi theo ngành gây mê hồi sức. Từ đó, như một định mệnh, bà dấn thân vào lĩnh vực gây mê hồi sức với niềm tin dù ở bất cứ bộ phận, đơn vị nào cũng sẽ cứu giúp được người bệnh. Bà còn có cơ hội sang nước ngoài học tập, sau 4 năm trở về nước bà tiếp tục công tác tại bệnh viện Việt Đức.

Đến năm 1975, khi miền Nam giải phóng, bà xung phong vào Sài Gòn “chi viện” cho lực lượng y tế thiếu hụt tại đây và trở thành Trưởng Khoa Gây mê hồi sức đầu tiên của Bệnh viện Chợ Rẫy; đồng thời nhận nhiệm vụ giảng dạy tại Trường Đại học Y dược Thành phố Hồ Chí Minh.

Tại đây, bà đã có nhiều đóng góp quan trọng cho sự phát triển của ngành gây mê hồi sức. Bà là người đầu tiên nghiên cứu và ứng dụng các kỹ thuật gây mê hiện đại tại Việt Nam. Bà cũng là người đào tạo ra nhiều thế hệ bác sĩ gây mê hồi sức giỏi. Nhờ có bà mà hàng nghìn ca phẫu thuật, trong đó có nhiều ca phẫu thuật phức tạp, nguy hiểm đã thành công.

Kể về ca mổ đặc biệt năm 1978 cho một lính du kích bị thủng ruột già, bác sỹ Hải nhớ lại: "Tôi và bác sỹ Nguyễn Khánh Dư, Phó Giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy, lúc bấy giờ đang đi ra từ phòng mổ, một xe cáng đẩy vào. Trên chiếc cáng, một thanh niên bị vỡ ổ bụng, vỡ đại tràng, vỡ gan, vỡ lách, vỡ dạ dày, máu chảy ồ ạt, chất thải tràn cả vào tim. Không ai bảo ai, tôi và ông Dư bắt tay ngay vào ca mổ. Nếu chần chừ, bệnh nhân sẽ chết. Nhưng lúc này, Bệnh viện không có máu dự trữ, không có máu truyền, làm sao mổ được. Nếu không mổ, bệnh nhân sẽ chết. Trong giây phút cân não ấy, tôi đã quyết định truyền thêm dung dịch muối ưu trương vào tĩnh mạch để nâng huyết áp. Suốt ca mổ phải liên tục duy trì đường truyền chờ máu về. Thế nhưng, ca mổ kéo dài từ 10 giờ sáng đến 5 giờ chiều, đến khi khâu xong ổ bụng cho bệnh nhân mà máu vẫn chưa về. Rất may mắn, bệnh nhân đã vượt được cửa tử. Chúng tôi thở phào."

Bác sĩ Hải được đồng nghiệp, người bệnh và thân nhân yêu mến gọi bằng cái tên thân thương “má Hải”. Bà là tấm gương sáng về tinh thần trách nhiệm, tận tâm với nghề. Dù đã nghỉ hưu theo chế độ từ năm 1993 nhưng tròn 30 năm sau, bác sỹ Phan Thị Hồ Hải vẫn chưa nghỉ hẳn. 55 tuổi, bà rời Bệnh viện Chợ Rẫy, 70 tuổi rời Trường Đại học Y dược Thành phố Hồ Chí Minh và hơn 10 năm nay tiếp tục vào-ra phòng mổ tại Bệnh viện Quốc tế Minh Anh. Thậm chí nửa đêm, bà cũng sẵn sàng đến ngay bệnh viện nếu có ca mổ cấp cứu. Hơn 60 tuổi nghề cũng là hơn 60 năm TS.BS Phan Thị Hồ Hải đã âm thầm đứng sau các ca phẫu thuật và cứu sống nhiều người. Bà luôn mong muốn truyền lại kinh nghiệm của mình cho các thế hệ bác sĩ trẻ. Vì vậy mà, bà có bao nhiêu thế hệ học trò thành danh như bác sỹ Nguyễn Thị Thanh, Phó Chủ tịch Hội Gây mê hồi sức Việt Nam; bác sỹ Phan Minh Tâm, Trưởng Khoa Gây mê-Hồi sức, Bệnh viện Nhi đồng 2...