Cứ ngày 23 tháng Chạp hàng năm, người dân Việt Nam sẽ tổ chức nghi thức cúng ông Công ông Táo thế nhưng có nhiều người có thể chưa biết về sự tích ông Công ông Táo.
Ông Công ông Táo là một trong những vị thần quan trọng trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Theo quan niệm dân gian, ông Công ông Táo là vị thần cai quản việc bếp núc trong gia đình. Vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm, ông Công ông Táo sẽ lên trời báo cáo với Ngọc Hoàng về việc làm của gia đình trong năm qua.
Sự tích về ông Công ông Táo có nhiều dị bản khác nhau, thế nhưng câu chuyện phổ biến nhất liên quan đến 3 vị thần Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ của Lão giáo Trung Quốc. Nhưng được Việt hóa thành sự tích "2 ông 1 bà" - vị thần Đất, vị thần Nhà, vị thần Bếp núc. Tuy vậy người dân vẫn quen gọi chung là Táo quân hoặc ông Táo.
Chuyện kể rằng, có 2 vợ chồng tên là Thị Nhi và Trọng Cao, họ sống rất hạnh phúc với nhau nhưng mãi mà không có con. Vì vậy, dần dà Trọng Cao hay kiếm chuyện xô xát dằn mặt vợ. Một hôm, chỉ vì 1 chuyện nhỏ, 2 vợ chồng cự cãi, Trọng Cao đánh Thị Nhị và đuổi ra khỏi nhà. Thị Nhi đi lang thang đến 1 xứ khác sau đó gặp Phạm Lang, cả 2 phải lòng nhau và nên duyên vợ chồng. Trong khi đó, Trọng Cao sau khi nguôi giận thì quá nhớ vợ và cảm thấy ân hận nên đã lên đường tìm kiếm vợ.
Ngày này qua tháng nọ, tìm mãi, hết gạo hết tiền, Cao phải làm kẻ ăn xin dọc đường. Cuối cùng, may cho Cao, tình cờ tìm xin ăn đúng nhà của Nhi, đúng lúc Phạm Lang không có ở nhà nên Nhi đã mời chồng cũ vào nhà và nấu cơm mời ăn. Tuy nhiên, sau đó Phạm Lang về, sợ chồng nghi oan nên Nhi đã giấu Cao dưới đống rạ sau vườn. Bỗng buổi tối, Phạm Lang đi đốt đống rạ để lấy tro bón ruộng. Thấy lửa cháy to, Thị Nhi sợ chồng cũ bị cháy nên lao vào cứu, Thị Nhi bị lửa thiêu cháy, Phạm Lang vô cùng đau khổ nhảy vào cứu vợ, kết quả cả 3 cùng chết cháy trong đám lửa.
Ngọc Hoàng thấy thương tình cả 3 người sống có tình nghĩa nên phong cho làm vua bếp hay còn gọi là Định phúc Táo Quân và giao cho người chồng mới là Thổ Công trông coi việc trong bếp, người chồng cũ là Thổ Địa trông coi việc trong nhà, còn người vợ là Thổ Kỳ trông coi việc chợ búa. Công việc của các Táo là định đoạt may rủi, phúc họa của gia chủ và ngăn không cho ma quỷ làm phiền, giữ bình yên cho mọi người trong nhà.
Từ đó, cứ đến ngày 23 tháng Chạp hàng năm, người Việt Nam lại cúng ông Công ông Táo, để tiễn ông Táo lên trời báo cáo với Ngọc Hoàng về việc làm của gia đình trong năm qua.
