Vị tướng đầu tiên của Việt Nam xuất binh tiến đánh Trung Hoa, khiến phương Bắc kinh hồn bạt vía
Trải qua hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước, Việt Nam xuất hiện rất nhiều anh hùng dân tộc, vị tướng tài giỏi. Nhưng người đầu tiên xuất binh đánh Trung Hoa thì phải nhắc đến nhân vật lừng lẫy này.
Lý Thường Kiệt (1019 - 1105), tên thật là Ngô Tuấn, xuất thân từ phả hệ họ Ngô Việt Nam. Ông vốn là người làng An Xá, huyện Quảng Đức, sống tại phường Thái Hòa (thuộc phía trên khu vực Bách Thảo, Hà Nội hiện nay). Như vậy, ông là người Thăng Long gốc. Lý Thường Kiệt chính là hậu duệ của Thiên Sách vương Ngô Xương Ngập, con trưởng của Ngô Quyền. Cha ông, Sùng Tiết tướng quân Ngô An Ngữ, cũng là một võ tướng danh tiếng. Sinh ra trong một gia đình truyền thống quân sự, Lý Thường Kiệt từ nhỏ đã được học võ nghệ và không ngừng rèn luyện văn chương, tạo nên một con người toàn tài.
Cái tên Lý Thường Kiệt gắn liền với những chiến công lừng lẫy trong cuộc kháng chiến chống Tống lần thứ hai. Với chiến lược "tiên phát chế nhân", ông đã trực tiếp chỉ huy quân đội Đại Việt tiến công sang đất Tống, giành được thắng lợi vang dội, để lại dấu ấn đậm nét trong lịch sử dân tộc.
Vào năm 1072, khi vua Lý Thánh Tông qua đời, Thái tử Càn Đức kế vị ngôi báu lúc chỉ mới 7 tuổi, lấy niên hiệu là Lý Nhân Tông. Trong giai đoạn này, Thái phi Ỷ Lan nắm quyền nhiếp chính, cùng sự hỗ trợ của các đại thần như Lý Thường Kiệt và Lý Đạo Thành, bảo đảm triều đình ổn định.
Mặc dù tình hình Đại Việt thời điểm đó vẫn yên ổn, nhưng nhờ hệ thống do thám, triều đình nắm được âm mưu của nhà Tống chuẩn bị xâm lược nước ta lần thứ hai.
Trước mối đe dọa đó, trong khi quân Tống đang tập trung lực lượng và huấn luyện để tiến đánh, thái úy Lý Thường Kiệt dâng lên kế sách: “Ngồi yên đợi giặc sao bằng đánh trước để bẻ gãy mũi nhọn của chúng”. Từ đó, chiến lược "tiên phát chế nhân" được quyết định.
Theo kế hoạch, Lý Thường Kiệt chỉ huy hơn 10 vạn quân tinh nhuệ, bất ngờ tiến công nhà Tống cả trên bộ lẫn trên biển. Quân Đại Việt nhanh chóng phá hủy các đồn trại, căn cứ quân sự và hậu cần quan trọng của địch, trải dài từ Khâm Châu, Liêm Châu đến thành Ung Châu. Cuộc tấn công mạnh mẽ và bất ngờ này đã làm rúng động nhà Tống và là một trong những chiến công hiển hách bậc nhất trong lịch sử nước ta.
Trong các trận đánh vào thành địch, Lý Thường Kiệt áp dụng chiến thuật cường công, kết hợp linh hoạt nhiều phương thức như đánh chặn, tiến công bao vây, tập kích, đột kích. Đặc biệt, ông sáng tạo việc đào hầm, cho quân bất ngờ tấn công từ dưới lòng đất chui lên, khiến quân địch hoang mang, lúng túng, không biết cách nào đối phó.
Sau khi giành thắng lợi ở các trận đánh, Lý Thường Kiệt chủ động lui quân về nước để củng cố phòng tuyến và chuẩn bị đối phó với phản công từ nhà Tống. Mặc dù không tiến sâu hơn vào lãnh thổ nhà Tống, nhưng chiến dịch tập kích bất ngờ của quân dân Đại Việt đã khiến nhà Tống rơi vào thế bị động, hoang mang, và làm giảm ý chí xâm lược.
Chiến thắng trong cuộc chiến Tống - Việt không chỉ là một dấu son trong lịch sử dân tộc mà còn là niềm tự hào ngàn đời của người Việt Nam. Ngược lại, thất bại này trở thành nỗi hổ thẹn không thể xóa nhòa đối với nhà Tống và các triều đại phong kiến Trung Quốc.
Thất bại trong chiến tranh với Đại Việt còn kéo theo sự sụp đổ sự nghiệp chính trị của Vương An Thạch, một trong những nhà kinh tế, chính trị và văn hóa kiệt xuất nhất lịch sử Trung Quốc, đồng thời là người khởi xướng chủ trương xâm lược Đại Việt. Sau chiến tranh, ông bị vua Tống phế chức tể tướng, buộc phải lui về quê sống ẩn dật, trồng cây và làm vườn.
Dù Vương An Thạch sau này được tôn vinh là một trong "Đường Tống bát đại gia" (tám đại văn hào nổi tiếng đời Đường và Tống), nhưng sai lầm nghiêm trọng trong cuộc chiến Tống - Việt đã làm hoen ố danh tiếng của ông, khiến cuộc đời ông không đạt được vinh quang trọn vẹn trong lịch sử.
