Danh tướng Việt Nam tài trí ngang Gia Cát Lượng, thống lĩnh đội quân có 1-0-2 trên thế giới
Sinh thời, ông là vị tướng tài ba, vừa mưu trí vừa dũng mãnh. Người xưa ví ông tài trí không thua gì Gia Cát Lượng, lại còn điều khiển một đội quân đặc biệt, có một không hai trong lịch sử thế giới.
“Đại Việt thông sử” có nói về một vị tướng đặc biệt của dân tộc ta – Nguyễn Xí. Ông sinh ra ở làng Thượng Xá, huyện Châu Phúc (nay là huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An). Nguyễn Xí xuất thân trong một gia đình chuyên nghề bán muối, từ nhỏ đã bộc lộ tư chất thông minh, nhanh nhẹn hơn người.
Sau khi đầu quân cho Lê Lợi, Nguyễn Xí được giao cho chăm sóc một đàn chó săn hơn 100 con. Để huấn luyện chúng, vị tướng này dùng chuông làm hiệu. Đàn chó nghe lời Nguyễn Xí răm rắp, ăn, ngủ, tấn công đều theo hiệu lệnh. Thậm chí, chúng còn biết đi săn để kiếm lương thực về cho nghĩa quân Lam Sơn. Sau này đội quân chó săn của Nguyễn Xí còn biết ra trận. Mỗi lần chúng lao lên cắn xé, quân địch vô cùng hoảng sợ. Đến mức tướng Mã Kỳ của nhà Minh chỉ cần nghe đến quân khuyển của Nguyễn Xí là lại kinh hãi.
Đỉnh cao của đội quân này phải kể đến lần giúp Nguyễn Xí “mượn mũi tên” của giặc Minh. Lần đó Nguyễn Xí buộc đạc ngựa vào cổ chó săn, khiến mỗi khi chúng chạy lại phát ra tiếng kêu như kị mã. Đến đêm, ông mang quân vây trại giặc rồi đánh trống khua chiêng cho chó chạy quanh doanh trại. Quân Minh nghe tiếng đạc ngựa, tiếng trống thúc quân, tiếng reo hò thì hốt hoảng tưởng bị tấn công. Chúng không rõ binh lực ta thế nào nên chỉ dám ở trong trại bắn tên ra như mưa. Một lúc sau Nguyễn Xí lại cho đàn chó dừng lại. Cứ lặp đi lặp lại như vậy vài lần, quân ta thu nhặt được hàng vạn mũi tên của giặc, lại khiến chúng hoảng loạn, mất ngủ cả đêm.
Nói về kế sách này của Nguyễn Xí, người xưa ví von ông chẳng khác gì Gia Cát Lượng. Nhớ năm xưa Gia Cát Lượng cũng từng dùng người rơm để “mượn mũi tên” của quân Tào Tháo trên sông Xích Bích như vậy.
Suốt 10 năm kháng chiến, Nguyễn Xí đã cùng quân khuyển của mình tham gia nhiều trận đánh quan trọng. Trong đó phải kể đến trận vây hãm thành Đông Quan, hạ thành Xương Giang, tiêu diệt và bắt sống gần 10 vạn quân Minh (năm 1427). Sau khi thành công dẹp loạn quân Minh, Lê Lợi lên ngôi và phong cho Nguyễn Xí làm Long Hổ tướng quân, Suy trung Bảo chính công thần, tước Huyện hầu. Nguyễn Xí chính là bậc khai quốc công thần của nhà Hậu Lê, được ban họ vua.
Nguyễn Xí làm quan 5 đời vua nhà Hậu Lê, được hưởng công danh, phong làm Nhập nội đô đốc, hàm Thiếu bảo, sau đó là Khai phủ nghi Đồng tam ti, Nhập nội kiểm hiệu, Thái phó Cương quốc công, Nhập nội hãu Tướng quốc. Khi ông mất, triều đình đã truy tặng chức danh Thái sư.
