Danh tính tứ đại cung thủ thiện xạ nhất thời Tây Sơn: Sử dụng loạt binh khí tự chế có một không hai

Như lời Nguyễn Trãi đã nói trong Bình Ngô đại cáo: “Hào kiệt đời nào cũng có”. Vì thế, trong lịch sử phong kiến Việt Nam không thiếu những danh tướng tài năng xuất chúng.

Trong đó, phải kể đến những vị tướng có tài bắn cung thuộc hàng ‘thiện xạ’ trong lịch sử phong kiến.

Đặc biệt từ thời Lê, trong quan điểm của nhiều người Việt cho rằng cung tên là một trong 18 loại vũ khí được mệnh danh là “Thập bát ban binh khí”. Đáng nói, triều đại Tây Sơn được cho là thời điểm xuất hiện nhiều xạ thủ xuất sắc của lịch sử phong kiến Việt Nam nhất.

Theo đó, các võ tướng ngày xưa thường có tiêu chuẩn cơ bản là phải tinh thông võ nghệ, binh khí (trong đó có cung tên) và cưỡi ngựa.

Nhà Tây Sơn có tứ đại danh tướng nổi tiếng với tài bắn cung thượng thừa, thậm chí tên tuổi của họ còn được gắn với những cây cung  “thần thánh”. 

Những thông tin được lưu truyền về bốn danh tướng này có thể mang chút cường điệu nhưng không thể chối cãi được sự phát triển rực rỡ về kỹ thuật chế tác và sử dụng binh khí Việt ở thời Tây Sơn.

NGUYỄN QUANG HUY  (THIẾT QUAI CUNG)

Là người gốc Phú Yên, Nguyễn Quang Huy được miêu tả trong sử sách với khả năng  tinh thông binh pháp và bản lĩnh võ nghệ cá nhân. Vị danh tiếng này được vua Thái Đức (Nguyễn Nhạc) yêu quý và tin tưởng giao cho chức Phòng ngự sứ tại trấn Bình Thuận.

Trong suốt sự nghiệp binh nghiệp của mình, Nguyễn Quang Huy đã dùng cây cung Thiết Quai Cung. Đây là cây cung bằng thép, nặng gấp 3-4 lần cung thường và có uy lực vô cùng mạnh mẽ.

Vào năm 1799, khi nghe tin thành Quy Nhơn bị Phúc Ánh uy hiếp, vị tướng này đã kéo quân ra và hạ gục 25 viên tướng của Phúc Ánh trong một ngày. 

Đáng nói, giữa lúc tả xung hữu đột, nhìn thấy Phúc Ánh đứng trên thành, Nguyễn Quang Huy đã dùng Thiết Quai Cung bắn trúng khiến Phúc Ánh ngã bất tỉnh và buộc phải rút hẳn về Gia Định.

LA XUÂN KIỀU (VĨ MAO CUNG)

Được miêu tả là một văn thần với vẻ ngoài thanh tao, nho nhã còn giỏi thơ phú, La Xuân Kiều lại yêu thích việc cưỡi ngựa, bắn cung. Ông là một xạ thủ khét tiếng thời Tây Sơn.

Binh khí thường tương xứng với cốt cách với chủ nhân và điều này đúng với La Xuân Kiều.

Danh tướng này sở hữu một cây cung thanh mảnh bằng gỗ quý, dây cung bằng lông đuôi ngựa. Vì thế cây cung này có tên gọi là Vĩ Mao Cung, khi bắn còn phát ra âm thanh du dương đầy trong trẻo. Tuy nhiên, với tài thiện xạ của Xuân Kiều, âm thanh du dương này lại như âm thanh của tử thần.

LÝ VĂN BƯU (KỲ NAM CUNG)

Là một trong những vị tướng đóng vai trò lớn trong quá trình hình thành nhà Tây Sơn, Lý Văn Bưu nổi tiếng với tài bắn cung. Ông sở hữu một cây cung quý mà được tương truyền được chế tác cùng gỗ Kỳ Nam (một loại gỗ tương tự như trầm hương). Chính vì thế mà cây cung này được gọi là Kỳ Nam cung, khi chiến đầu sẽ bay thơm ngát. Chính mùi thơm này cũng khiến danh tướng phấn chấn tinh thần, lập nên nhiều kỳ tích.

Ông từng dùng cây cung này để bắn chết hổ dữ khi đóng quân tại Ninh Thuận, giúp dân trừ họa. Đây cũng là cây cung cùng Lý Văn Bưu lâm trận với quân Xiêm và Mãn Thanh.

ĐẶNG XUÂN PHONG (LIÊN PHÁT CUNG)

Đặng Xuân Phong được miêu tả là một danh tướng kỳ tài với khí thế hiên ngang nhưng dung mạo lại có phần chất phác. Ông có tài bắn cung, cưỡi ngựa và dùng một cây cung bằng thép có khả năng bắn nhiều mũi liên tiếp.

Tương truyền, khi mới dựng nhà Tây Sơn, tướng Bùi Thị Xuân đã đứng ở Kiên Mỹ và trông thấy Xuân Phong tay cầm côn đồng, tay mang cung thép cưỡi ngựa chạy trên núi mà như thể đi trên bình địa. Đáng nói,  Xuân Phong đã giương cung bắn 7 phát khiến 7 con quạ rơi xuống như lá rụng. Điều này khiến Bùi Thị Xuân bèn hỏi thăm và mời nhân tài về nhà Tây Sơn lập đại sự.