Bác sĩ phẫu thuật đầu tiên của Việt Nam: GS đầu tiên của nước ta, từng làm hiệu trưởng ĐH Y Hà Nội

Trong lịch sử ngành Y Dược Việt Nam, có nhiều vị ‘thần y’, thầy thuốc, bác sĩ mà danh tiếng của họ đã được lưu trường sử sách.

Nếu như ở thế kỷ 14, Việt Nam có Danh y Tuệ tĩnh, sang thế kỷ 18 thì có danh y Hải Thượng Lãn Ông thì sang thế kỷ 20, Giáo sư Hồ Đắc Di là một bác sĩ nổi bật đóng góp nhiều cho sự phát triển của nền y học của Việt Nam.

Theo đó, Giáo sư Hồ Đắc Di (1900 - 1984) chính là bác sĩ Việt Nam đầu tiên thực hiện được đại phẫu thuật thành công. Ông cũng là Hiệu trưởng người Việt đầu tiên của trường Đại học Y sau cách mạng. Người đời mệnh danh ông là người thầy  tiên phong với các công trình y học hiện đại. Những đóng góp của giáo sư Hồ Đắc Di đã mở đường, định hướng cho những nghiên cứu về sau và được hội đồng giáo sư người Pháp đánh giá cao, bầu chọn là vị giáo sư đầu tiên tại Việt Nam. 

Giáo sư Hồ Đắc Di sinh ra tại Hà Tĩnh và có quê gốc ở An Truyền, xã Phú An, huyện Phú Vang, Thừa Thiên – Huế. Ông xuất thân trong một gia đình vô quyền thế, danh gia vọng tộc ở cố đô Huế. 

Trong thời gian sang Pháp du học (1918-1932), ông đã đỗ bác sĩ nội trú rồi làm làm phẫu thuật một thời gian ở bệnh viện Tenon sau đó ông về nước. 

Từ ngay trong luận án  tốt nghiệp bác sĩ y khoa làm tại Paris, ông đã là người đầu tiên sáng tạo ra một phương pháp mổ dạ dày. Đây là phương pháp nối thông dạ dày-tá tràng thay thế cho phương pháp cắt bỏ dạ dày vẫn dùng trước đó để điều trị cho chứng hẹp môn vị do bệnh loét dạ dày- tá tràng gây ra. Phương pháp của giáo sư Hồ Đắc Di đã được nhắc tới trong nhiều sách giáo khoa cũng như nhiều công trình đồng thời được thừa nhận giá trị trong suốt 30-40 năm.

Sử sách ngành Y Việt Nam ghi nhận ông là nhà phẫu thuật đầu tiên, xứng đáng được hội đồng giáo sư (toàn người Pháp) đánh giá cao và được bầu chọn là giáo sư người Việt đầu tiên với 21 công trình hiện tìm được trong 37 công trình đã công bố.

Trong suốt cuộc đời của mình, Giáo sư Hồ Đắc Di đã đảm nhận những chức vụ quan trọng cũng như: Đại biểu Quốc hội từ khóa 2 đến khóa 5, Ủy viên Ủy ban thường vụ Quốc hội các khóa 2,3,4; Hiệu trưởng Trường đại học Y Hà Nội, Tổng giám đốc Đại học vụ Việt Nam, Giám đốc Vụ Đại học và Trung học chuyên nghiệp, Ủy viên Ủy ban Khoa học và Kỹ thuật Nhà nước, Chủ tịch Hội Hữu Nghị Việt-Pháp, Ủy viên Ủy ban Trung ương mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam.

Ông cũng vinh dự nhận được những huân, huy chương, giải thưởng danh giá như: Huân chương Kháng chiến hạng nhất và hai hạng ba, Huân chương Lao Động hạng nhất và hạng hai, Huy chương Vì thế hệ trẻ, Chiến sĩ thi đua toàn quốc nǎm 1952 và 1956; Giải thưởng Hồ Chí Minh.

Sau thời gian dài đóng góp không ngừng nghỉ cho nền y học nhà nước thì đến 25/6/1984 ông qua đời, hưởng dương ở tuổi 84.