Sau 2 'đại thụ' văn chương, tác giả Việt Nam từng hụt đề cử giải Nobel Văn Học theo cách khó ngờ

Từ năm 1901 đến 2022, giải Nobel đã được xem là 1 trong những giải thưởng quốc tế danh giá nhất hành tinh. Đây là 1 giải thưởng được công bố hàng năm để vinh danh những cá nhân kiệt xuất, có những thành tựu trong các lĩnh vực như: Vật lý, Hoá học, Y học, Văn học và Hoà bình. Trong đó giải Hòa Bình có thể được trao cho cá nhân hoặc tổ chức. Lĩnh vực Kinh Tế đã được ngân hàng Thụy Điển đưa thêm vào hệ thống giải một giải thưởng Nobel vào năm 1968.

Đây là 1 giải thưởng rất danh giá vì vậy mà không chỉ người được nhận giải mà những ai được đề cử giải Nobel cũng vô cùng hãnh diện. Từ trước đến nay, Việt Nam đã có 1 nhân vật được trao tặng giải Nobel Hòa bình (tuy nhiên ông đã từ chối). Bên cạnh đó, ở lĩnh vực Nobel Văn Học cũng đã có hai nhân vật người Việt được đề cử giải Nobel văn học là nhà văn Hồ Hữu Tường (1969) và Nhà thơ Vũ Hoàng Chương (1972).

Mới đây, ít ai biết rằng Việt Nam đã bị hụt đề cử giải Nobel văn học 2022 một cách đáng tiếc.

Theo đó, vào ngày 17-2-2022, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều (Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam) đã nhận được thư từ Ủy ban Nobel (thuộc Viện Thụy Điển) về việc đề nghị ông  đề cử tác giả Việt Nam để xét giải Nobel văn chương năm 2022. 

Đây cũng là lần đầu tiên Hội Nhà văn Việt Nam nhận được thư này từ Ủy ban Nobel. Theo đó, thư do  Chủ tịch Viện Thụy Điển Anders Olsson ký vào tháng 12 viết như sau: 

"Kính gửi: Ngài chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam. Thay mặt cho Viện Thụy Điển, chúng tôi vinh dự mời ngài đề cử một ứng viên Việt Nam tham dự xét Giải Nobel văn học năm 2022.

Chúng tôi mong muốn nhận được bản tường trình về lý do đề cử ứng viên, mặc dù không nhất thiết phải có. Khi xem xét các ứng viên, đề nghị ngài hãy quan tâm tới các vấn đề về thể loại, giới và địa lý.

Để được ủy ban xem xét, bản đề nghị của ngài cần được gửi tới Ủy ban Nobel để chuẩn bị cho việc thảo luận về giải thưởng trước ngày 31-1-2022.

Ủy ban Nobel sẽ xem xét tất cả các đề cử, với bản đề cử được ký bởi chính ứng viên, và phải được tuyệt đối giữ bí mật bởi cả người đề cử và ứng viên...".

Tuy nhiên vì do trục trặc khi  thư gửi đi từ Thụy Điển nên đến ngày 17-2 thư mới tới tay chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, quá hạn đề cử.

Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam cũng cho hay: "Dù thời hạn đề cử đã qua, tôi vẫn sẽ gửi thư tới Ủy ban Nobel để cảm ơn, và mong muốn Ủy ban Nobel sẽ tiếp tục gửi thư cho tôi sớm hơn trong dịp xét giải Nobel văn chương 2023".

Về quy trình lựa chọn người đoạt giải Nobel văn chương, từ ngày Ủy ban Nobel gửi thư mời cho các cá nhân và tổ chức đủ tư cách để đề cử cho giải Nobel văn chương đến ngày công bố và trao giải sẽ kéo dài từ tháng 9 năm trước đến tháng 12 năm sau.

Theo đó, quỹ Nobel hạn chế việc tiết lộ danh tính những người được đề cử dù là công khai hay riêng tư trong khoảng thời gian 50 năm. Lý do liên quan đến những người đề cử và người được đề cử, các cuộc điều tra và ý kiến về việc trao giải.

Dù vậy, có nhiều người đề cử đã tiết lộ nhân vật mà họ đã đề cử cho giải Nobel. Ví dụ như ông Jaak Madison, một thành viên người Estonia tại Nghị viện châu Âu vào tháng 2-2021 đã thông báo trên tài khoản Facebook rằng ông đã đề cử cựu tổng thống Mỹ Donald Trump cho giải Nobel hòa bình.