Lý do 18 vị vua Hùng nhưng chỉ có một ngày Giỗ Tổ Hùng Vương, dân chuyên Sử chưa chắc đã biết
Triều Hùng Vương có đến 18 vị vua nhưng lại có duy nhất một ngày giỗ. Rốt cuộc lý do là gì?
Triều Hùng Vương từ hơn 4.000 năm trước được lãnh đạo bởi 18 vua Hùng. Các đời vua và thời gian trị vì lần lượt là: Kinh Dương Vương (2879 TCN - 2794 TCN); Hùng Hiền Vương (2793 TCN - 2525 TCN); Hùng Quốc Vương (2524 TCN - 2253 TCN); Hùng Hoa Vương (2254 TCN - 1913 TCN); Hùng Hy Vương (1912 TCN - 1713 TCN); Hùng Hồn Vương (1712 TCN - 1632 TCN); Hùng Chiêu Vương (1631 TCN - 1432 TCN); Hùng Vỹ Vương (1431 TCN - 1332 TCN); Hùng Định Vương (1331 TCN - 1252 TCN); Hùng Uy Vương (1251 TCN - 1162 TCN); Hùng Trinh Vương (1161 TCN - 1055 TCN); Hùng Vũ Vương (1054 TCN - 969 TCN); Hùng Việt Vương (968 TCN - 854 TCN); Hùng Anh Vương (853 TCN - 755 TCN); Hùng Triệu Vương (754 TCN - 661 TCN); Hùng Tạo Vương (660 TCN - 569 TCN); Hùng Nghị Vương (568 TCN - 409 TCN); Hùng Duệ Vương (408 TCN - 258 TCN).
Có tới 18 đời vua Hùng trị vì trong hơn 2.600 năm nhưng ngày nay lại chỉ có 1 ngày giỗ duy nhất (10/3 Âm lịch hằng năm). Thông thường chúng ra sẽ làm lễ giỗ Tổ Kinh Dương Vương - người đã khai sinh ra đất nước. Tuy nhiên, trong một số tài liệu có ghi chép về việc ngày giỗ tổ đã tồn tại từ 2.000 năm trước. Vào thười Thục Phán An Dương Vương, trên núi Nghĩa Lĩnh đã dựng lên cột đá thề khắc nội dung như sau: "Nguyện có đất trời lồng lộng chứng giám, nước Nam được trường tồn lưu ở miếu Tổ Hùng Vương, xin đời đời trông nom lăng miếu họ Hùng và gìn giữ giang sơn mà Hùng Vương trao lại; nếu thất hẹn, sai thề sẽ bị gió giăng, búa dập".
Trên thực tế, người dân trước kia không có tục đi lễ đền Hùng vào ngày 10/3 Âm lịch hằng năm mà họ sẽ chọn ngày tốt theo bản mệnh để đến cúng bái các vua Hùng trong khi đó, lễ cúng Tổ ở địa phương thì được cử hành vào ngày 12/3 âm lịch kết hợp với thờ Thổ kỳ.
Việc lễ bái tràn lan vừa tốn kém, vừa không bày tỏ rõ lòng thành kính, cũng không tạo nên sự đoàn kết trong lòng dân nên vào năm 1917 (triều Khải Định), Tuần phủ Phú Thọ là Lê Trung Ngọc đã dâng tấu xin Bộ Lễ lấy ngày 10/3 Âm lịch hàng năm làm ngày tế của cả nước và được thông qua. Kể từ đó cho đến nay, mỗi dịp mùng 10/3 Âm lịch, người dân lại tề tựu về xã Hy Cương, Lâm Thao, Phú Thọ để cùng dự lễ Giỗ Tổ Hùng Vương. "Tín ngưỡng thờ cúng vua Hùng" đã được UNESCO công nhậnlà "di sản phi vật thể nhân loại" vào ngày 6/12/2012.
