Ngư dân Hà Tĩnh từng vớt được 3 bảo vật quốc gia có từ thời vua Minh Mạng, 1 món suýt bị bán sang Trung Quốc

Tháng 8/2003, một ngư dân Quảng Nam trong quá trình thả lưới tại vùng biển đảo Mắt, cách Cửa Nhượng (Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh) hơn 30 hải lý thì bị mắc lưới. Sau khi thuê nhóm thợ lặn Hà Tĩnh gỡ lưới, họ mới phát hiện ra dưới nước có một con tàu đắm chứa 3 khẩu pháo lớn. Thay vì báo với chủ tàu đánh cá, nhóm thợ lặn này lại "nháy" nhau giấu nhẹm chuyện này vì biết chắc đây là một món hời lớn. 

Vài ngày sau, nhóm thợ lặn quay lại nhưng vì tàu và pháo quá nặng nên họ đành thuê chủ tàu ở xã Thạch Kim (Lộc Hà) cẩu trục vớt con tàu đắm nặng 45 tấn cùng cổ vật lên, thỏa thuận chia cho người chủ tàu 1 khẩu pháo, 2 khẩu còn lại thuộc về anh Phạm Tiến Phương và Trần Trọng Thưởng. Ngay sau đó, chủ tàu liên hệ với lái buôn Trung Quốc bán 1 khẩu pháo của mình nhưng mới đi được vài chục km thì bị công an bắt tại huyện Can Lộc (Hà Tĩnh), khẩu pháo này tịch thu và bàn giao cho Bảo tàng Hà Tĩnh. Theo lời khai từ chủ tàu, công an cũng truy ra vị trí của hai khẩu pháo còn lại. Tuy nhiên, quá trình thuyết phục anh Phương và anh Thưởng diễn ra khá khó khăn, phải nhờ đến các bậc cao niên trong làng thì cuối cùng cả hai mới đồng ý giao 2 khẩu pháo ra với điều kiện hỗ trợ 40 triệu đồng coi như kinh phí trục vớt cổ vật.

Được biết, 3 khẩu pháo này chính là 3 khẩu thần công có từ năm Minh Mạng thứ nhất (1820), được đúc bằng đồng. Chúng nằm trong một bộ đặt tên là “Bảo quốc An dân Đại tướng quân” đánh số thứ tự từ một đến ba, giống hệt nhau. Mỗi khẩu nặng hơn 1,2 tấn, dài 2,43m, đường kính thân súng 40cm, đường kính nòng súng 11cm. Thân súng có hai quai chạm khắc hình rồng và hai tai tròn làm giá đỡ cho súng. Sau khi ngâm rửa qua nhiều lần nước lạnh và hóa chất thì lớp hà bên ngoài 3 khẩu thần công đã bong ra, để lộ hoa văn nạm bạc và chữ đắp nổi vô cùng tinh tế, tỉ mỉ. Gần 200 năm nằm dưới nước nhưng những khẩu súng này vẫn gần như nguyên vẹn. 

Kể từ khi quy về một mối, 3 khẩu thần công này được đặt tại Bảo tàng Hà Tĩnh. Bảo tàng đã bảo quản và phục chế rất công phu, đặc biệt phối hợp với Bảo tàng Lịch sử quốc gia nạm bạc lại phần hoa văn bị người dân bóc bạc ở khẩu súng thứ 2. 3 khẩu súng này đại diện uy quyền của nhà vua và sức mạnh của một đất nước đang phát triển mạnh mẽ về mọi mặt. Tháng 12/2013, Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định công nhận 3 khầu thần công này là bảo vật Quốc gia.