Vị vua Việt Nam đầu tiên đưa toán học vào thi cử : Khiến người đời tranh cãi, trị vì trong 7 năm ngắn ngủi

Hồ Quý Ly sinh năm 1336, tên là Lê Quý Ly, tự là Lý Nguyên, quê ở Đại Lại, Vĩnh Lộc (nay là xã Hà Đông, huyện Hà Trung, Thanh Hóa). Ông được xem là nhà cải cách giáo dục tiến bộ, là vị vua đầu tiên dùng chữ Nôm để chấn hưng nền văn hóa dân tộc, cho dịch các kinh, thư, thi. Chính ông đã dịch thiên ‘Vô dật’ trong Kinh thư ra chữ Nôm để dạy vua và hoàng tử, con cái nhà quan ; ông soạn sách Thi nghĩa (giải thích Kinh thi) bằng chữ Nôm, làm thơ Nôm.

Dù chỉ tồn tại trong thời gian ngắn (7 năm), nhà Hồ (1400-1407) đã có nhiều cải cách trên nhiều lĩnh vực khác nhau, trong đó có giáo dục. Ngay từ khi chưa làm vua, Hồ Quý Ly đã rất quan tâm đến giáo dục và thi cử thời kỳ này.

Hồ Qúy Ly được xem là vị vua đầu tiên đưa toán học vào thi cử.

Năm 1396, ông cho sửa lại chế độ thi cử đặt kỳ thi hương ở địa phương và thi hội ở kinh thành. Những người đã thi hội thì phải làm thêm một bài văn do vua đề ra để định vị thứ bậc. Ông cũng cho bỏ trường thi ám tả cổ văn thay bằng thi kinh nghĩa trong 4 trường thi, đặt thêm trường thứ năm thi viết chữ và Toán. Như vậy, với những cải cách này, Hồ Quý Ly chính là người đầu tiên đưa Toán học vào nội dung thi cử thời phong kiến. Phép thi cử thời nhà Hồ được lấy làm chuẩn mực cho Đại Việt xuyên suốt mấy trăm năm sau.

Ngoài cải cách về giáo dục, Hồ Qúy Ly cũng có nhiều cải cách khác về hành chính, luật pháp, kinh tế…đều được đánh giá là đi trước thời đại. Song, do các thủ đoạn của Hồ Qúy Ly khi cướp ngôi nhà Trần mà ông không được lòng dân, vì vậy cải cách thất bại.

Thành nhà Hồ ở Thanh Hóa.

Năm 1407, trước họa xâm lăng của nhà Minh nhà Hồ đã sụp đổ, chấm dứt sự tồn tạo của quốc hiệu Đại Ngu sau 7 năm tồn tại. Ngày nay, sự tồn tại của thành nhà Hồ đã trở thành di sản quý giá của nước ta ngày nay. Công trình kiến trúc độc đáo này đã thể hiện sự phát triển mới trong phong cách kiến trúc và kỹ thuật xây dựng, chứng minh được quyết tâm của nhà Hồ trong công cuộc xây dựng nước Đại Ngu. Ngày nay, những cải cách của Hồ Quý Ly và các thành tự thời nhà Hồ đã được nhìn nhận đúng đắn và lịch sử ghi nhận.