'Kho báu' lớn thứ 2 thế giới của Việt Nam chuẩn bị được khai thác: Loạt ông trùm tranh nhau xếp hàng

Vừa qua, ngày 18/7/2023, sau thời gian dài nghiên cứu, thảo luận, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đã ký quyết định phê duyệt Quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoáng sản thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Đáng chú ý, tổng sản lượng quy hoạch bô xít tối đa lên tới 118 triệu tấn nguyên khai/năm.

Theo đó, giai đoạn 2021- 2030, quy hoạch Bô xít trên cả nước có 19 đề án thăm dò với trữ lượng xấp xỉ 1.709 triệu tấn quặng nguyên khai, trong đó Đăk Nông là tỉnh có nhiều đề án nhất, cụ thể là 7. Với khâu khai thác, bên cạnh việc duy trì công suất các mỏ hiện có sẽ mở rộng mỏ Nhân Cơ, Tân Rai, đầu tư mới 8 – 10 mỏ.

Về chế biến, nhiều hoạt động quy hoạch tổng thể đã được tính toán một cách kỹ lưỡng. Cụ thể, Nhà máy Alumin Nhân Cơ và Tân Rai sẽ nâng công suất lên 2 triệu tấn/năm, đầu tư mới 8 dự án với công suất tối thiểu 1 triệu tấn/năm. Ngoài ra, do tiềm năng của Việt Nam còn rất lớn, quy hoạch cũng đề cập việc hoàn thành thí điểm Nhà máy điện phân nhôm Đăk Nông (công suất 300.000 tấn nhôm thỏi/năm); mở rộng đầu tư mới các dự án nhôm kim loại tại Đăk Nông, Lâm Đồng, Bình Phước với tổng công suất 1,2 – 1,5 triệu tấn thỏi nhôm/năm.

Ngay sau khi thông tin chính thức được phê duyệt, nhiều doanh nghiệp tên tuổi đã xin xếp hàng xin được đầu tư vào việc khai thác và chế biến sâu quặng Bô Xít – Nhôm. Trong đó phải kể đến như: 
Vị trí số 1 với dự kiến 56.000 tỷ đồng là Tập đoàn Hóa Chất Đức Giang (DGC); Tập đoàn công nghiệp đa ngành Thaco đứng vị trí thứ 2 khi đề xuất mức đầu tư dự kiến 50.000 tỷ đồng; Cuối cùng là  Tập đoàn Hòa Phát (HPG) dự kiến 4 tỷ USD.

Ngoài ra, còn một số tên tuổi đình đám khác cũng mong muốn được rót vốn đầu tư đó là Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam; Tập đoàn Việt Phương với tổng vốn đầu tư dự kiến hơn 4.200 tỷ đồng. Sovico cũng đề xuất đầu tư dự án điện phân Nhôm quy mô 2.000ha tại TP. Bảo Lộc và huyện Bảo Lâm.

Theo đánh giá chung của giới chuyên gia, Việt Nam là quốc gia lớn thứ 2 có trữ lượng quặng bô xít nhôm trên thế giới (5,8 tỷ tấn theo công bố năm 2022 của Cục Khảo sát địa chất Mỹ), chủ yếu tập trung ở mảnh đất Tây Nguyên. Tuy nhiên, chuỗi giá trị nhôm tại Việt Nam vẫn còn hạn chế. Hiện nay, chưa có nhà máy nào ở Việt Nam luyện alumin thành nhôm.

Như vậy, sau khi quyết định 866/QĐ-TTg ngày 18/07/2023 phê duyệt Quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoáng sản thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, chính phủ xác định những điều kiện tiên quyết sau.

Đầu tiên, việc thăm dò, khai thác bô xít phải gắn với chế biến sâu (tối thiểu đến sản phẩm alumin). 

Thứ hai, năng lực của chủ đầu tư được lựa chọn thực hiện các dự án thăm dò và khai thác phải đáp ứng đủ những tiêu chí như sau: thực hiện các dự án từ khâu thăm dò đến chế biến sâu, sử dụng công nghệ tiên tiến, thiết bị hiện đại, bảo vệ môi trường. Trong đó, phải đặc biệt lưu ý đến phương án thải và xử lý bùn đỏ bền vững, hiệu quả.

Ngoài ra, các dự án sản xuất nhôm mới bằng công nghệ điện phân phải thực hiện giá điện theo cơ chế thị trường, trong đó khuyến khích sử dụng năng lượng tái tạo. Chính phủ rất khuyến khích các doanh nghiệp nghiên cứu, áp dụng công nghệ mới để tái chế bùn đỏ. 

Bên cạnh việc đẩy mạnh việc thăm dò, khai thác khoáng sản bô xít, sản xuất alumin, nhôm kim loại, Chính phủ xác định phải đồng bộ với phát triển hạ tầng giao thông, cảng biển, cung cấp điện, nước, bảo đảm về môi trường và bảo tồn đa dạng sinh học, phù hợp với từng thời kỳ cụ thể. Mục tiêu là phát triển kinh tế nhưng vẫn bảo đảm an ninh, quốc phòng, giữ gìn bàn sắc văn hóa dân tộc, bảo vệ sinh thái vùng Tây Nguyên.

Riêng đối với Tây Nguyên - khu vực có chứa nhiều mỏ bô xít nhất Việt Nam với trữ lượng 8 tỉ tấn lại gần khu dân cư thì nhanh chóng xem xét thăm dò và cấp phép khai thác sớm để thu hồi tối đa tài nguyên khoáng sản và được phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.