Địa phương có nhiều danh nhân nhất Việt Nam: Vua Lê, Nam Cao, Nguyễn Khuyến đều sinh ra ở đây!

Hà Nam là cửa ngõ của thủ đô Hà Nội, nằm ở vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, phía Tây Nam châu thổ sông Hồng với diện tích 86.193 ha. 
Từ xa xưa, đây là vùng đất đã nổi tiếng với truyền thống hiếu học, thậm chí còn sinh ra nhiều bậc ‘vĩ nhân. Hà Nam có khoảng 4 người đỗ Đại khoa ngạch văn ban trong khoảng từ 1075 - 1919. Trong lịch sử các thời vua  Lý, Trần, Mạc, hậu Lê và thời Nguyễn, nhiều nhân tài của miền đất Hà Nam đã có công đóng góp lớn cho nền giáo dục, chính trị và văn hóa của nước nhà.

Có thể nhiều người chưa biết những danh nhân nổi tiếng dưới đây đều được sinh ra ở mảnh đất Hà Nam!

Nguyễn Hữu Tiến - người vẽ lá cờ sao vàng Việt Nam

Có lẽ ít ai biết rằng danh tính của người đã vẽ nên lá cờ đỏ sao vàng được sử dụng làm quốc kỳ của Việt Nam ngày nay. Người đó chính là Nguyễn Hữu Tiến - 1 chiến sĩ tham gia khởi nghĩa Nam Kỳ vào năm 1940. Ông nguyên là 1 thầy giáo và được sinh tại xã Yên Bắc, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam.

Lê Đại Hành – vị vua đầu tiên của nhà Tiền Lê

Có lẽ không phải ai cũng biết vị vua đầu tiên của nhà Tiền Lê -  Lê Đại Hành (Lê Hoàn) được sinh ra tại Thanh Liêm, Hà Nam. Đây là vị hoàng đế có công lớn trong việc chống quân Tống phương Bắc, quân Chiêm, giữ vững bờ cõi cho dân tộc. Ông còn có vai trò quan trọng trong việc ngoại giao để xây dựng đất nước Đại Cồ Việt. Vị Vua này cũng chính là người cho xây dựng nhiều cung điện ở kinh đô Hoa Lư đồng thời chú trọng vào việc đẩy mạnh nền nông nghiệp. Lê Đại Hành cũng là vị vua đầu tiên có công trình đào sông (di tích đến nay vẫn còn).

Cố nhà văn Nam Cao

Nam Cao (1915-1951) là nhà văn được xem là biểu tượng của nền văn học Việt Nam vào thế kỷ 20. Ông có tên thật là Trần Hữu Tri, quê tại  làng Đại Hoàng, tổng Cao Đà, huyện Nam Sang, tỉnh Hà Nam - hiện nay thuộc xã Hòa Hậu, huyện Lý Nhân, Hà Nam.

Cố nhà văn Nam Cao từng được mời làm chủ bút của tờ báo Xung phong”, có trụ sở được đóng ở Phủ Lý.
Những tác phẩm của Nam Cao mà người Việt nào cũng biết như Sống Mòn, Chí Phèo, Lão Hạc vẫn là những áng văn vô giá, được đưa vào chương trình học. 

Thi hào Nguyễn Khuyến

Thi hào Nguyễn Khuyến (1835-1909) cũng là một người con của Hà Nam. Dù ông sinh ra ở quê mẹ nhưng lên 8 tuổi thì về quên cha là làng Vị Hạ  (thuộc xã Yên Ðổ, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam) để sinh sống.
Nguyễn Khuyến được mệnh danh là “Tam nguyên Yên Ðổ” khi từng đỗ đầu 2 kỳ thi Hương, thi Hội, thi Ðình. Nguyễn Khuyến được xem là tượng đài cuối cùng đại diện cho hình mẫu nhà Nho chính thống, ông có hơn 800 tác phẩm chức đựng sự kết tinh của nền thi ca cuối mùa trung đại.

Cố nhà thơ Kép Trà

Kép Trà (1873-1928) tên thật là  Hoàng Thụy Phương, ông là 1 nhà thơ trào phúc nổi tiếng có quê ở làng Lê Xá (nay thuộc xã Tiên Sơn, thị xã Duy Tiên,tỉnh Hà Nam). Ông được người đời gọi là Kép Trà vì đã thi đỗ cả hai khoa. Kép Trà có những bài thơ trào phúng gần gũi với những tác phẩm đương thời của Tú Xương, Nguyễn Thiện Kế, Tú Quỳ…

Nhà giáo Bùi Kỷ

Bùi Kỷ (1888-1960), ông sinh ra ở làng Châu Cầu, phủ Lý Nhân (nay thuộc thị xã Phủ Lý) tỉnh Hà Nam. Được cha dạy về Nho học từ nhỏ và tìm thầy học thêm quốc ngữ, chữ Pháp, Bùi Kỷ đã đỗ Cử nhân vào năm 1909 khi lần đầu dự thi Hương. Ông cũng đỗ Phó bảng ở kỳ thi Hội và thi Đình vào 1 năm sau đó. Dù được bổ đi làm Huấn đạo nhưng ông đã lấy cớ từ chối. Vị danh nhân được tặng Huân chương kháng chiến hạng nhất vào năm 1948.

Ngoài ra, Hà Nam có có những danh nhân nổi tiếng như nhà thơ thời Nguyễn - Bùi Văn Dị (1833-1895), Nhà thơ Phạm Tất Đắc (1909-1935) - tác giả của tác phẩm “Chiêu hồn nước”, Sử gia Lê Tung - đỗ tiến sĩ vào năm 1484 dưới thời của vua Lê Thánh Tông và có công lớn trong việc hoàn thành bộ quốc sử nước ta; Lê Tư Lành (1914-1995) - nhà giáo, nhà nghiên cứu lịch sử, văn học, là người khởi thảo biên soạn lịch sử Quốc hội Việt Nam, dịch giả của nhiều tác phẩm văn học Pháp.