Danh tính trạng nguyên đầu tiên của Việt Nam, bất ngờ tỉnh thành có nhiều trạng nguyên nhất lịch sử

Trạng nguyên là danh hiệu cao quý nhất với các sĩ tử ngày xưa. Để có thể làm trạng nguyên, sĩ tử phải đỗ đầu, đạt điểm tuyệt đối khi thi Đình. Nếu đỗ đầu thi Đình nhưng không được điểm tuyệt đối cũng chỉ có thể nhận danh hiệu bảng nhãn hoặc thám hoa.

 

Năm 1075, dưới thời vua Lý Nhân Tông, kỳ thi đầu tiên của nước ta được tổ chức. Thời điểm đó kỳ thi được lấy tên là Minh Kinh bác học. Người đỗ đầu năm ấy là Lê Văn Thịnh. Tuy nhiên, ông chỉ là người đầu tiên đỗ đạt bằng khoa cử chứ không phải trạng nguyên đầu tiên của Việt Nam.

Danh hiệu trạng nguyên xuất hiện khi kỳ thi “đại tỷ” được tổ chức, tức là năm Bính Ngọ (1246). Người đầu tiên giành được danh hiệu đó là Nguyễn Quán Quang, người xã Tam Sơn, huyện Đông Ngàn, Kinh Bắc (tức Tiên Sơn, Bắc Ninh ngày nay).

 

Giáo sư sử học Lê Văn Lan cho biết, trong số 47 vị trạng nguyên được treo tên trong Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Nguyễn Quán Quang cũng được ghi đầu tiên. Quê hương Bắc Ninh của ông là tỉnh thành có nhiều trạng nguyên nhất trong lịch sử, tính từ kỳ thi đầu tiên năm 1246 đến kỳ thi cuối cùng 1736. Nơi đây có đến 13 vị trạng nguyên.

 

Trở lại với chuyện thi cử thời phong kiến, kỳ thi Đình là kỳ thi cuối cùng, sau thi Hương và thi Hội. Nó được tổ chức ngay tại sân Đình, trong cung điện của nhà vua. Đích thân nhà vua sẽ ra đề và chấm bài chọn ra trạng nguyên, bảng nhãn, thám hoa.

 

Chế độ thi cử thời phong kiến quy định rất nghiêm ngặt. Có 3 đối tượng không được phép dự thi là người đang chịu tang, tội phạm và con của kép hát.

 

Nếu chiếu theo thang điểm 10 như hiện nay, các trạng nguyên ngày xưa phải đạt được 10 điểm. Trong khi đó, bảng nhãn phải được 9 điểm và thám hoa phải được 8 điểm.