Bí ẩn xác ướp 100 năm vẫn còn nguyên vẹn ở giữa Sài Gòn: Là hoàng thân quốc thích của vua Gia Long

Được biết, trong đợt chỉnh trang các khu nghĩa địa và khu gò mả nhỏ lẻ cho phù hợp với kiến trúc đô thị chung vào thời điểm tháng Giêng năm 1994, nhiều công nhân kể lại điều bất thường khi tiến hành khai quật 16 ngôi mộ nằm riêng lẻ trong khu xóm Cải, quận 5.

Cụ thể, quá trình đang diễn ra bình thường cho đến khi gặp phải ngôi mộ nằm trong khuôn viên cả trăm mét vuông với kết cấu chắc chắn như một ngôi đình.

Theo như những tư liệu lịch sử được ghi nhận tại Viện Bảo tàng Lịch sử Việt Nam TP. HCM, ngôi mộ này có kết cấu vô cùng đặc biệt. Vòng thành mộ được thiết kế theo hình chữ nhật có kích thước dài 10m, ngang 6m, cao 1,2m, dày 0,8m. Cổng tam quan có hình mặt tròn, trang trí búp sen trên đầu cột. Ngoài ra, cổng được xây dựng có mái vòm cong lót giả ngói ống trang trí hình rồng cao 1,4m, rộng 0,8m và cao 0,6m. Sân thờ là khoảng đất rộng có chiều dài 6m và ngang 4m…

Những nhà khảo cổ học đã tiến hành khai quật bằng hình thức san phẳng gò mộ và phát hiện ra bí mật không tưởng. Bên trong có chứa một huyệt mộ nam và một huyệt mộ nữ. Phần chính yếu là một bọc dài lớn cuốn bằng lụa và gấm, có 9 dây vải cũng thắt 9 nút.  Khi giới khảo cổ tiến hành tháo mở lớp vải này, phát hiện xác ướp của người phụ nữ hầu như còn vẹn nguyên, tóc vẫn còn đen mun.

Tuy nhiên, chỉ có điều một số bộ phận như da và các khớp cơ, nhãn cầu và sụn mũi,.. đã bị phân hủy nhưng vẫn còn mềm có màu tái xanh. 

Về trang phục, cũng như trang sức của người phụ nữ cũng vô cùng đặc sắc. Dưới chân đi hài bằng vải bố thêu kim tuyến (trang phục của cung đình thời xưa) bên cạnh là một đôi hài khác. Ngay cả lớp vải quấn bên ngoài xác ướp cũng được làm bằng chất liệu lụa tự nhiên và gấm, áo rộng cài khuy chéo. Thậm chí từng chiếc khuy được làm bằng mã não và kim loại mạ vàng.Trên hai cổ tay của xác ướp có đeo 2 vòng kim loại bằng vàng.

Bên cạnh đó, các nhà khảo cổ học tìm thấy một xâu chuỗi làm bằng hạt bồ đề trên cổ xác ướp. Đáng chú ý, còn tìm thấy một túi nhỏ bằng gấm bên trong có phong bì đựng 3 tờ giấy viết chữ Hán, bao gồm 1 tờ ghi chép bài chú Vãng sanh Tịnh độ, một tờ ghi tên năm vị Phật và một tờ giấy khác với ngữ nghĩa chỉ việc quy y.

Thông qua nhiều nghiên cứu, khảo sát, số liệu lịch sử, các nhà khoa học khẳng định đây là xác ướp của bà Nguyễn Thị Hiệu, được coi là hoàng thân quốc thích của vua Gia Long (Nguyễn Ánh, 1762 - 1820). Cơ thể mảnh mai, dáng người nhỏ nhắn, bàn tay thon, nhỏ của xác ướp khiến các nhà khoa học nhận định lúc sinh thời bà đã có một cuộc sống an nhàn, phú quý không phải làm việc vất vả bao giờ. Điều này phù hợp với địa vị quý tộc của bà.

Cũng theo ghi chép của nhiều tài liệu việc bảo quản xác ướp bà Hiệu là nhằm kéo dài tuần lễ ma chay. Đây là điều chỉ  ở các tầng lớp trên, dành cho hoàng thân quốc thích mới được thực hiện.

Việc ngôi mộ cổ được phát hiện đã khiến nhiều nhà khoa học chấn động đồng thời hé lộ những tuyệt kỹ cao siêu của người Việt xưa trong việc ướp xác. Giới khảo cổ cũng cho biết, cho tới khi được khai quật, các khớp xương của bà Hiệu vẫn co duỗi linh hoạt, cơ thể bà chỉ bị teo lại chút ít, chưa có dấu hiệu phân hủy.

Trong vòng một trăm năm qua tại Việt Nam xác ướp bà Nguyễn Thị Hiệu là một trong những xác ướp nguyên vẹn nhất được phát hiện. Đây là minh chứng rõ ràng nhất cho việc người Việt đã đạt đến trình độ đỉnh cao trong nghệ thuật ướp xác.