Tại sao gỗ có thể tồn tại dưới lòng đất, ngâm trong nước hàng nghìn năm mà không bị nát, hỏng?
Thậm chí những loại gỗ được ngâm trong nước và vùi trong đất hàng nghìn năm còn trở thành những loại gỗ cực kì quý hiếm và có độ bền gấp nhiều lần gỗ thông thường.
Các vật liệu hữu cơ, chẳng hạn như gỗ, đã được tổ tiên chúng ta sử dụng từ thời xa xưa. Mọi người hiểu rõ đặc tính của gỗ và chọn các loại khác nhau tùy theo mục đích xây dựng của mình. Tuy nhiên, gỗ hiếm khi tồn tại về mặt khảo cổ học nên hiểu biết của chúng ta về công dụng của nó trong quá khứ còn hạn chế.
Gỗ có thể được bảo quản ở những nơi ẩm ướt hoặc ngập nước. Điều này bao gồm các vùng nước ven biển, sông, hồ và đầm lầy, và các đặc điểm khảo cổ nằm dưới mực nước ngầm cố định, chẳng hạn như giếng.
Con đường đắp cao thời kỳ đồ đồng tại Flag Fen ở Cambridgeshire - một cột trụ và nền gỗ - là một ví dụ tuyệt vời về một địa điểm mà điều kiện ngập úng đã bảo tồn không chỉ các đồ tạo tác bằng gỗ mà còn cả các đặc điểm xây dựng bằng gỗ.
Điều gì xảy ra dưới lòng đất?
Sự tồn tại của gỗ và đồ tạo tác ở Flag Fen - có niên đại khoảng 1000 năm trước Công nguyên - là rất đáng chú ý. Du khách có thể xem một phần được bảo tồn của đường đắp cao cũng như nhiều hiện vật được tìm thấy trong quá trình khai quật. Tuy nhiên, phần lớn địa điểm đặc biệt này vẫn tồn tại dưới lòng đất. Do đó, điều quan trọng là mực nước và chất lượng nước được duy trì để các cấu trúc và đồ tạo tác trong lòng đất vẫn được bảo tồn.
Thông thường, khi gỗ bị chôn vùi sẽ phân hủy nhanh chóng. Tuy nhiên, nếu môi trường chôn cất rất ẩm ướt thì nó có thể được bảo quản trong nhiều thế kỷ. Vi khuẩn và nấm vẫn sẽ phân hủy gỗ, nhưng khi nguồn cung cấp oxy bị hạn chế - trong điều kiện ẩm ướt hoặc ngập úng - quá trình này diễn ra chậm hơn nhiều so với trong không khí hoặc trong đất thoáng khí.
Các sinh vật sống trên gỗ và tiêu hóa gỗ để lại các lỗ hổng và những khoảng trống này trong cấu trúc tế bào gỗ sau đó sẽ được lấp đầy bằng nước từ môi trường xung quanh. Do đó có thuật ngữ 'gỗ ngập nước'. Do đó, nước giúp bảo tồn không chỉ hình dạng tổng thể của đồ vật bằng gỗ mà còn cả các chi tiết đẹp, chẳng hạn như vết dụng cụ và vân.
Điều gì xảy ra sau khi khai quật?
Gỗ bị úng hay còn gọi là gỗ âm trầm rất nhạy cảm với những thay đổi nhanh chóng của điều kiện môi trường, nếu không được kiểm soát cẩn thận có thể dẫn đến hư hỏng trong quá trình đào. Việc làm khô gỗ úng không được kiểm soát sẽ dẫn đến sự bốc hơi và khi nước bay hơi sẽ tạo ra sức căng bề mặt.
Điều này có thể khiến gỗ bị tách ra, xoắn và thậm chí co lại, và nếu không được kiểm soát, gỗ sẽ phát triển các vết nứt và có thể phân hủy hoàn toàn - mất đi sự quý hiếm và thậm chí cả toàn bộ đồ tạo tác. Để tránh điều này xảy ra, điều quan trọng là gỗ bị úng phải được giữ ẩm cho đến khi việc bảo tồn có thể diễn ra.
