Tiết lộ số phận bi thảm của cừu Dolly, tại sao ngày nay nhân bản ít được nhắc đến?
Chú cừu nhân bản Dolly từng gây tranh cãi dữ dội trên toàn thế giới thế nhưng giờ đây nó gần như đã lu mờ và nhận được ít sự quan tâm.
Ngày nay, với sự tiến bộ nhanh chóng của khoa học công nghệ, chúng ta thường nghe đến những kết quả nghiên cứu trong các lĩnh vực tiên tiến như chỉnh sửa gen, trí tuệ nhân tạo… Tuy nhiên, bạn đã bao giờ nghĩ tại sao “nhân bản” – một chủ đề từng được quan tâm nhiều hiếm khi được báo cáo hiện nay? Ở một khía cạnh nào đó, Dolly, chú cừu bi thảm, là đại diện cho công nghệ nhân bản. Hơn 20 năm trước, hàng loạt thí nghiệm nhân bản do Dolly dẫn đầu đã gây ra một cuộc tranh cãi giật gân trên toàn thế giới nhưng giờ đây nó đã dần mờ nhạt khỏi tầm mắt của mọi người. Vậy điều gì đã khiến “ngôi sao” giới công nghệ này bất ngờ bị lu mờ?
Tranh cãi về các vấn đề luân lý, đạo đức
Con người lo ngại về vấn đề đạo đức do công nghệ “nhân bản” gây ra. Công nghệ nhân bản có thể bị lạm dụng và có thể gây ra những tác động khó lường đối với xã hội loài người. Ví dụ, nếu công nghệ nhân bản được sử dụng vào mục đích bất hợp pháp, nó có thể dẫn đến sự sụp đổ hoàn toàn các giá trị con người. Ngoài ra, liệu các cá nhân được sao chép thông qua công nghệ nhân bản có được hưởng quyền lợi và nhân phẩm như cá thể gốc hay không cũng là một câu hỏi đáng để suy ngẫm. Vấn đề đạo đức cũng là mối quan tâm chung của người dân về việc “nhân bản”. Công nghệ nhân bản liên quan đến sự can thiệp vào các dạng sống và liệu sự biến đổi cuộc sống này có phù hợp về mặt đạo đức hay không vẫn còn gây tranh cãi. Còn đối với bản thân cá thể nhân bản, mối quan hệ giữa nó với cá thể nguyên bản cũng rất đáng suy ngẫm: Liệu cá thể nhân bản có tồn tại và tính cách riêng hay không? Nếu cá thể nhân bản có quan hệ họ hàng với cá thể ban đầu thì tính cách và sự tự do của nó sẽ bị ảnh hưởng như thế nào? Công nghệ nhân bản cũng liên quan đến việc kiểm soát và sử dụng nguồn gen. Làm thế nào để đảm bảo rằng công nghệ nhân bản không bị lạm dụng và các cá thể nhân bản được coi như hàng hóa để buôn bán và khai thác là điều có ý nghĩa to lớn trong việc bảo vệ phẩm giá và hạnh phúc của con người. Việc ứng dụng rộng rãi công nghệ nhân bản cũng có thể dẫn đến việc đơn giản hóa nguồn gen, từ đó làm suy yếu khả năng thích ứng và đa dạng của các loài, đồng thời gây ra mối đe dọa nhất định đối với sự ổn định và phát triển bền vững của các hệ sinh thái.
Tuy nhiên, bất chấp nhiều tranh cãi và lo ngại, công nghệ nhân bản vẫn có những tiềm năng và giá trị ứng dụng nhất định. Ví dụ, trong lĩnh vực y tế, công nghệ nhân bản có thể được sử dụng để tái tạo mô và cơ quan, mang lại hy vọng mới cho việc điều trị một số bệnh khó chữa. Ngoài ra, công nghệ nhân bản còn có thể được sử dụng để bảo vệ các loài có nguy cơ tuyệt chủng và phục hồi môi trường sinh thái, từ đó có tác động tích cực đến việc bảo vệ môi trường và duy trì đa dạng sinh học.
Hạn chế về mặt kỹ thuật và pháp lý
Hạn chế về mặt kỹ thuật là một trong những lý do chính khiến nhiều người hiếm khi nhắc đến nhân bản. Mặc dù các nhà khoa học đã đạt được một số kết quả nghiên cứu nhân bản đột phá trong lĩnh vực động vật và thực vật như cừu Dolly và mèo nhân bản, nhưng vẫn còn những khó khăn rất lớn trong việc mở rộng công nghệ nhân bản sang lĩnh vực con người. Một mặt, vẫn còn nhiều yếu tố chưa được biết đến trong việc triển khai công nghệ nhân bản hiện nay trên con người, bao gồm các vấn đề sức khỏe có thể xảy ra cũng như những tranh cãi về luân lý và đạo đức.
Mặt khác, ngay cả khi việc nhân bản con người có thể thực hiện được về mặt kỹ thuật thì nó vẫn phải đối mặt với chi phí và rủi ro rất lớn. Việc thực hiện các nghiên cứu liên quan đòi hỏi rất nhiều kinh phí và chuyên môn, đồng thời cũng cần có nền tảng kỹ thuật vững chắc để đảm bảo tỷ lệ thành công và sức khỏe của các dòng vô tính. Vì vậy, do hạn chế về mặt kỹ thuật nên việc nhân bản ít được bàn tới.
Những hạn chế về mặt pháp lý là một trong những lý do khiến chúng ta hiếm khi nói về nhân bản. Công nghệ nhân bản liên quan đến nhiều vấn đề luân lý và đạo đức, đồng thời cần xây dựng các quy định pháp lý tương ứng để hạn chế và bảo vệ lợi ích cũng như phẩm giá con người. Hiện nay, nhiều quốc gia có luật pháp và quy định nghiêm ngặt hạn chế hoặc cấm nhân bản con người.
Sự cố Dolly khiến người dân phải suy nghĩ, suy ngẫm về đạo đức nhân bản
Vụ việc của Dolly đã làm dấy lên một cuộc tranh luận về quyền động vật. Quá trình nhân bản động vật đòi hỏi rất nhiều thí nghiệm và thao tác, động vật được sử dụng làm chuột thí nghiệm để thỏa mãn trí tò mò khoa học và theo đuổi sở thích của con người. Điều này đặt ra những cân nhắc về mặt đạo đức về việc liệu động vật có nên hy sinh như vậy hay không. Nhiều người tin rằng động vật với tư cách là cá thể sinh học cũng phải được hưởng các quyền như con người chứ không chỉ được sử dụng để đáp ứng nhu cầu của con người. Vụ việc Dolly khiến người ta suy nghĩ về tác động của việc nhân bản đối với xã hội loài người. Sự xuất hiện của công nghệ nhân bản đồng nghĩa với việc sự sống có thể được sao chép. Điều này đã làm dấy lên mối lo ngại: Nó sẽ mang lại hậu quả gì cho xã hội nếu công nghệ nhân bản bị lạm dụng? Ví dụ, nếu ai đó sử dụng công nghệ nhân bản trên con người, liệu điều đó có dẫn đến sự nhầm lẫn về mặt đạo đức và pháp lý không? Công nghệ như vậy có nên được quản lý chặt chẽ? Vụ việc Dolly còn khiến người ta phải suy nghĩ về bản sắc cá nhân và bản sắc của bản thân. Dolly được nhân bản từ tế bào trưởng thành và có thông tin di truyền giống như cá thể ban đầu. Điều này khiến người ta tự hỏi, nếu trên thế giới có ai đó tồn tại cùng với một cá thể khác có gen giống hệt mình thì họ sẽ đối mặt và giải quyết như thế nào trong tình huống đặc biệt này? Điều này liên quan đến các vấn đề về địa vị và tính độc đáo của một cá nhân trong xã hội, đồng thời cũng khơi dậy suy nghĩ sâu sắc về bản sắc bản thân.
Những suy nghĩ và suy ngẫm về đạo đức của nhân bản đã khiến mọi người né tránh công nghệ nhân bản. Trước đây đã có những suy đoán và tuyên truyền ác ý về nhân bản con người, đó là một trong những lý do khiến mọi người sợ nhân bản. Tuy nhiên, sự cố Dolly đã thay đổi quan điểm của mọi người về nhân bản. Nó khiến mọi người nhận ra rằng công nghệ nhân bản không chỉ là vấn đề khoa học mà còn là vấn đề đạo đức, đạo đức. Mặc dù sự cố Dolly đã khiến mọi người phải suy nghĩ và suy ngẫm về đạo đức của việc nhân bản, nhưng công nghệ nhân bản vẫn được sử dụng trong các lĩnh vực khác nhau. Ví dụ, trong lĩnh vực nông nghiệp, công nghệ nhân bản có thể giúp nâng cao hiệu quả sản xuất chăn nuôi; trong lĩnh vực y tế, công nghệ nhân bản có thể được sử dụng để nghiên cứu y sinh và điều trị bệnh. Nhưng trong mọi trường hợp, công nghệ nhân bản cần phải được thực hiện trong khuôn khổ đạo đức hợp lý và chịu sự giám sát và kiểm soát chặt chẽ.
