‘Những tác động tiêu cực’ mà Việt Nam cần lường trước sau chính sách kinh tế mới của ông Trump?
Vào ngày ông Donald Trump nhậm chức Tổng thống thứ 47 của Mỹ, nhiều người không khỏi thắc mắc về việc Việt Nam sẽ ảnh hưởng gì từ những chính sách mới của ông.
Vào ngày 20/1 (theo giờ địa phương), ông Donald Trump chính thức trở thành Tổng thống thứ 47 của Mỹ. Trước thông tin này, TS. Hà Thị Cẩm Vân - Chủ nhiệm cấp cao bộ môn Kinh tế Trường Đại học RMIT Việt Nam cho rằng: “Các cơ quan quản lý và cộng đồng doanh nghiệp tại Việt Nam cần lường trước những tác động tiêu cực có thể nảy sinh từ chính sách kinh tế của Donald Trump nhằm đưa ra kế hoạch ứng phó linh động”.
Theo bà Vân, trong trường hợp các đề xuất tăng thuế nhập khẩu của ông Trump được áp dụng toàn diện sẽ ảnh hưởng rất lớn đến nền kinh tế Việt Nam thông qua cán cân thương mại, tỷ giá hối đoái, chuỗi cung ứng và vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI).
Bởi hiện nay, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Vậy nên, các ngành xuất khẩu chủ lực như điện tử, dệt may và da giày sẽ chịu tác động lớn từ chính sách tăng thuế của ông Trump.
Trước đó, trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, có không ít nhà sản xuất toàn cầu chuyển nhà máy từ Trung Quốc sang Việt Nam để tránh thuế quan của Mỹ. Diễn biến này đã giúp nước ta đạt được thặng dư thương mại lớn thứ 3 với Mỹ, sau Trung Quốc và Mexico.
Tính đến tháng 1/2025, Việt Nam vẫn được các công ty Mỹ như Apple, Google, Nike và Intel… lựa chọn là nơi sản xuất và đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng trên toàn thế giới.
Trong khi đó, chính sách thương mại mới của chính quyền ông Trump lại chú trọng đến vai trò của thuế quan trong việc giảm thâm hụt thương mại và thúc đẩy sản xuất nội địa Mỹ.
“Nếu chính quyền Trump coi Việt Nam là nơi các doanh nghiệp Trung Quốc tăng cường sản xuất và xuất khẩu sang Mỹ, nhằm tránh chiến tranh thương mại Mỹ - Trung thì Việt Nam sẽ là mục tiêu ngay sau Trung Quốc trong chiến lược thương mại nhiệm kỳ Trump 2.0, đẩy thuế nhập khẩu các mặt hàng “made in Vietnam” vào Mỹ tăng cao”, bà Vân nhận định.
Không chỉ thế, Tổng thống thứ 47 của Mỹ còn đe dọa sẽ áp thuế suất lên đến 20% trên tất cả các hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ. Nếu điều này xảy ra sẽ làm thuế suất tăng. Từ đó, giá bán các mặt hàng từ Việt Nam sẽ không đủ sức cạnh tranh tại thị trường Mỹ và khả năng duy trì thị phần. Kết quả là kim ngạch xuất khẩu giảm, có nguy cơ dẫn đến thâm hụt hoặc suy giảm thặng dư cán cân thương mại.
Theo bà Vân, đối với tác động lên tỷ giá hối đoái, sự sụt giảm xuất khẩu sẽ khiến nguồn cung USD vào Việt Nam giảm, tạo áp lực lên tỷ giá hối đoái. Điều này dẫn đến đồng VNĐ có thể mất giá, đẩy giá nhập khẩu nguyên liệu và máy móc đối mặt với chi phí lên cao. Sau cùng sẽ làm tăng chi phí sản xuất trong nước, ảnh hưởng đến lợi nhuận và giá cả tiêu dùng.
Bên cạnh đó, nếu Washington áp thuế lên hàng hóa Việt Nam sẽ khiến các công ty từ Hàn Quốc, Trung Quốc… có thể giảm nhu cầu đầu tư và sản xuất tại Việt Nam. Bởi lợi thế thuế nhập khẩu thấp cho các mặt hàng “made in Vietnam” không còn.
Ngoài ra, lạm phát tại Mỹ cũng có thể tăng do thuế quan lên hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ tăng, cộng với chính sách nhập cư cứng rắn làm giảm nguồn cung lao động (lao động nhập cư đóng góp gần 19% cho tổng thị trường lao động của Mỹ).
“Chính sách thuế và tình trạng lạm phát cao tại Mỹ có tác động tiêu cực kép tới Việt Nam, một mặt làm giảm xuất khẩu và gây áp lực lên cán cân thương mại, mặt khác làm gia tăng chi phí nhập khẩu và áp lực lạm phát nội địa”, bà Vân chia sẻ.
Nói về giảm pháp giảm thiểu tác động tiêu cực, bà Vân cho rằng nên đa dạng hóa thị trường và chuỗi cung ứng bằng cách sản xuất khẩu sang EU, Nhật Bản, ASEAN và tăng cường nội địa hóa sản xuất để nâng cao tự chủ kinh tế. Thay vì quá phụ thuộc vào Mỹ.
Đồng thời, theo bà Vân, cần duy trì chính sách tiền tệ linh hoạt và ổn định kinh tế. Cụ thể, chú trọng theo dõi tỷ giá, kiểm soát lạm phát, điều chỉnh lãi suất phù hợp để ổn định dòng vốn, hỗ trợ doanh nghiệp.
