Phát hiện 'chìa khóa' bí ẩn giúp trường thọ ở loài ngao, nghêu giúp chúng sống tới vài trăm năm

Con người đang sống lâu hơn bao giờ hết với tuổi thọ trung bình trên toàn thế giới tăng không dưới hai thập kỷ chỉ trong 60 năm qua. Nhưng có những loài rùa khổng lồ tính đến nay có thể sống ít nhất 191 năm hay loài cá voi đầu cong đã đánh bại chúng với tuổi thọ trên 200 năm, và cá mập Greenland có thể đạt tới 400 năm tuổi một cách dễ dàng.

Thậm chí loài nhuyễn thể hai mảnh vỏ còn có thể sống từ một đến hơn 500 năm, tùy thuộc vào loài.

Đồng tác giả đầu tiên Mariangela Iannello, nhà nghiên cứu thuộc Khoa Khoa học Sinh học, Địa chất và Môi trường tại Đại học Bologna, cho biết: “Tôi luôn bị mê hoặc bởi một số loài hai mảnh vỏ sống rất lâu. Khi tôi nhận ra rằng chưa có ai từng nghiên cứu về tuổi thọ đặc biệt này trong khuôn khổ tiến hóa phân tử, tôi biết rằng chúng tôi phải bắt đầu nghiên cứu về tuổi thọ ở những loài động vật này”.

Để điều tra xem điều gì có thể là nguyên nhân cho sự sống lâu đặc biệt của một số loài hai mảnh vỏ, nhóm nghiên cứu đã quyết định xem xét bộ gen của bốn loài: Arctica islandica, được biết đến là loài động vật không thuộc địa sống lâu nhất được ghi nhận nhờ vào 507 năm của Ming the Clam trên hành tinh, cộng với Margaritifera margaritifera, Elliptio complanata và Lampsilis siliquoidea, tất cả đều có độ tuổi từ 150 đến 190 tuổi.

Các nhà nghiên cứu viết: “Việc có cả các loài sống ngắn và sống lâu trong cùng một đơn vị phân loại khiến nhuyễn thể hai mảnh vỏ trở thành một hệ thống mô hình tuyệt vời để nghiên cứu sự lão hóa, lão hóa và tuổi thọ kéo dài”.

Bằng cách so sánh dữ liệu gen của các loài khác nhau, nhóm nghiên cứu có thể chỉ ra các gen phân biệt loài hai mảnh vỏ sống lâu với loài có thời gian sống ngắn. Iannello lưu ý rằng quá trình tìm kiếm đã đưa ra một số cái tên quen thuộc: “Nhiều gen trong mạng lưới này trước đây có liên quan đến tuổi thọ ở các loài khác”. 

Ví dụ, động vật hai mảnh vỏ sống lâu có các gen tương tự liên quan đến những thứ như phản ứng phá hủy DNA, điều hòa quá trình chết của tế bào và quá trình chết theo chương trình, phản ứng của tế bào với các kích thích phi sinh học và khả năng chịu đựng tình trạng thiếu oxy, tất cả các đặc điểm được biết là có liên quan đến tuổi thọ dài hơn. 

Nhưng đó chưa phải là tất cả khi nghiên cứu còn chỉ ra một số protein chưa được biết là có tác dụng điều chỉnh tuổi thọ, Iannello chia sẻ: “Chúng tôi tin rằng những gen này là những ứng cử viên mới và thú vị để thử nghiệm về vai trò trong việc tăng tuổi thọ, không chỉ ở loài hai mảnh vỏ mà còn ở các loài khác”.

Vậy có phải chúng ta sắp bước vào một cuộc cách mạng khó khăn về vấn đề lão hóa? Các nhà nghiên cứu rất hào hứng tìm hiểu những hậu quả của thông tin mới này, họ nhậ định đây là một quá trình phức tạp và đa yếu tố như tuổi thọ chắc chắn là một thách thức để phân tích, Iannello cảnh báo. Nó đòi hỏi thao tác sâu với dữ liệu lớn và nhiều cách tiếp cận tích hợp, bổ sung.

Tuy nhiên, đây có thể là một bước tiến lớn hướng tới sự hiểu biết sâu sắc hơn về quá trình lão hóa và làm thế nào một ngày nào đó chúng ta có thể vận dụng nó để có lợi cho mình. 

Iannello cho biết: “Dữ liệu omics sẽ cho phép chúng tôi khám phá những loài chưa từng được xem xét trong bối cảnh này trước đây và điều đó sẽ giúp ích rất nhiều cho việc thúc đẩy nghiên cứu về lão hóa”.

Bài báo được công bố trên tạp chí Genome Biology and Evolution.

Theo IFL Science.