Cặp vợ chồng hiếm hoi cùng được phong danh hiệu NSND đợt đầu, là tượng đài của nghệ thuật Việt Nam
Ở Việt Nam, hiếm có cặp vợ chồng nghệ sĩ nào lại cùng được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân (NSND) trong đợt đầu tiên như hai người này. Họ là tên tuổi lớn, có vai trò vô cùng quan trọng với nghệ thuật nước nhà.
Nhà thơ Thế Lữ và nghệ sĩ Song Kim là cặp vợ chồng tài giỏi nổi tiếng của làng văn học nghệ thuật Việt Nam. Không chỉ vậy, họ còn đi vào lịch sử nghệ thuật nước nhà khi là cặp đôi hiếm hoi cùng được phong tặng danh hiệu NSND ngay ở đợt đầu tiên.
NSND Thế Lữ tên khai sinh là Nguyễn Đình Lễ (1907 – 1989), quê ở ấp Thái Hà, Hà Nội. Thế nhưng tuổi thơ của Thế Lữ trải qua ở Lạng Sơn, nơi mang đến cho ông cảm hứng về sự thâm u của truyện đường rừng và của thơ nhớ rừng sau này. 9 tuổi Thế Lữ về Hải Phòng học trung học. Năm 23 tuổi thi vào trường Mỹ thuật nhưng thôi học ngay năm đầu. Sau đó viết truyện và làm thơ. Truyện của ông hấp dẫn vì tính chất bí ẩn và suy luận trinh thám. Từ năm 1942 ông sang kịch và ở lại đó cho đến khi mất.
Thế Lữ được xem như người sáng lập ra nền kịch nói ở Việt Nam, cũng là người đưa hoạt động nghệ thuật biểu diễn kịch nói từ nghiệp dư lên chuyên nghiệp. Nhắc đến NSND này là phải nói đến phong trào Thơ mới. Ông luôn được coi là người cách tân số một của thơ Việt Nam trong thế kỷ XX.
Nói về đóng góp của Thế Lữ cho nền nghệ thuật nước nhà thì nhiều vô kể. Nhờ những dấu ấn khó thay thế đó mà năm 2000, ông được Nhà nước Việt Nam truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học – Nghệ thuật. Trước đó, vào năm 1984, Thế Lữ được trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân.
Điều đặc biệt hơn, cũng trong đợt phong tặng danh hiệu NSND đó, người vợ thứ hai của Thế Lữ - Song Kim cũng nhận được danh hiệu cao quý này.
NSND Song Kim (1913 – 2008) là một trong những nữ diễn viên kịch nói đầu tiên ở Việt Nam. Tên thật của bà là Phạm Thị Nghĩa. Vợ chồng Thế Lữ - Song Kim quen nhau vào năm 1936, nhờ buổi ra mắt vở kịch “Ghen” của Đoàn Phú Tứ. Thế Lữ sau đó mời Song Kim vào vai cô Mão trong vở kịch “Gái không chồng”. Từ đó về sau, nữ nghệ sĩ thường xuyên góp mặt trong các vở kịch do nhà thơ Thế Lữ đạo diễn.
Vài năm sau lần gặp gỡ đầu tiên, họ nên duyên rồi sống hạnh phúc bên nhau đến cuối đời. Tuy hai ông bà không có người con nào nhưng nghệ sĩ Song Kim góp công không nhỏ trong việc cùng nuôi dạy người con riêng của nhà thơ Thế Lữ với người vợ cũ (đạo diễn Nguyễn Đình Nghi).
Không hề thua kém chồng, NSND Song Kim có thực tài, có đóng góp không nhỏ cho kịch nói Việt Nam. Tuy vậy nhưng bà sống rất khiêm nhường, một lòng chỉ hướng về nghệ thuật. Khi chia tay Nhà hát Kịch Việt Nam để nghỉ hưu, NSND Song Kim từng gây xúc động khi đọc hai câu thơ: “Kiếp sau nếu được làm người/ Tôi xin trở lại cuộc đời diễn viên”.
