Người anh hùng là bậc thầy tình báo Việt Nam, tên tuổi vang danh, được chọn đặt tên nhiều con đường

Ngành tình báo QĐND Việt Nam có nhiều nhân vật kiệt xuất, vang danh sử sách. Nhưng để kể ra cái tên được mệnh danh “Thủ trưởng đầu tiên” của ngành, Hoàng Minh Đạo sẽ là người được nhắc đến nhiều nhất. Ông có rất nhiều tên gọi trong quá trình hoạt động, nhưng tên thật là Đào Phúc Lộc, quê ở Móng Cái, Quảng Ninh. Đồng đội lại gọi vị anh hùng này là Hoàng Minh Đạo, Năm Đạo, Năm Đời, Năm Thu, ông Bộ Đời, Ba Bắc… Mỗi cái tên ẩn chứa phía sau một ý nghĩa khác nhau.

Sau Cách mạng Tháng Tám, Hoàng Minh Đạo về Hà Nội theo lệnh. Ông được phân công giữ chức Trưởng phòng Quân ủy Hội (tiền thân của ngành Tình báo quân sự Việt Nam). Nhiệm vụ chính của ông là nắm bắt tình hình quân địch, chỉ đạo tổ chức mạng lưới tình báo rộng khắp nơi để nắm trước âm mưu kẻ thù, từ đó tìm ra cách đối phó.

Những ngày đầu Toàn quốc Kháng chiến vào năm 1946, Hoàng Minh Đạo đã chỉ đạo đội quyết tử tấn công sân bay Gia Lâm, phá hủy được 2 máy bay giặc trong đêm 19/12/1946. Từ 1945 – 1947, ông nắm được các cơ sở tình báo quân đội ở miền Bắc và các khu IV, V, VI. Phòng Tình báo Bộ Tổng tham mưu do ông chỉ đạo đã có mạng lưới đặt tại 23 tỉnh thành Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ, Thừa Thiên.

Trong những năm kháng chiến chống Mỹ - ngụy, Hoàng Minh Đạo là nhân vật nòng cốt lập ra Ban địch tình Xứ ủy và tổ chức binh vận. Trong quá trình hoạt động, nhà tình báo này luôn chứng tỏ bản thân rất sắc sảo, có tầm nhìn chiến lược, sáng tạo và đầy tài năng. Những kinh nghiệm ông đúc kết sau này góp phần thiết thực vào thắng lợi trong kháng chiến chống đế quốc Mỹ.

Điều đáng nói, ông Hoàng Minh Đạo cũng như các cán bộ chỉ huy quân sự của Việt Nam trước đây, đều không được trải qua trường đào tạo quân sự, hoạt động tình báo nào. Những thành tựu họ đạt được đều dựa trên lòng yêu nước, tinh thần ham học hỏi, thực tế chiến đấu.

Có một câu chuyện đáng nhớ cho thấy con người của Hoàng Minh Đạo. Đầu năm 1950, có 34 cán bộ bị nghi ngờ là “hai mang”, bị Bộ Tư lệnh yêu cầu xử lý. Nhưng với linh cảm, Hòang Minh Đạo đã không tin các đồng chí của mình lại là gián điệp. Sau nhiều đêm suy nghĩ, ông quyết định báo cáo với Bộ Tư lệnh xin được chịu trách nhiệm vụ án, gia hạn thêm thời gian điều tra, xác minh tránh để các đồng chí bị hàm oan.

Sau thời gian điều tra, thẩm vấn, minh xét từng người, cuối cùng Hoàng Minh Đạo đã có được câu trả lời cuối cùng. Ông xúc động nói với ông Đinh Văn Ninh (tức Sáu Ninh): “Các anh em đồng chí của mình không có ai làm gián điệp tay sai cho giặc cả, mà chỉ là do hiểu lầm”.

Cả 34 đồng chí bị nghi ngờ đều trắng án. Trong lễ tuyên bố trả lại tự do cho họ, mọi người ôm nhau khóc, cảm ơn ông Hoàng Minh Đạo: “Không có anh Năm Thu, anh Sáu Ninh, chúng tôi đã ra pháp trường với tội danh phản bội Tổ quốc, các anh đã sinh ra chúng tôi lần thứ hai”.

Năm 1998, Hoàng Minh Đạo được truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân và năm 1999 là Huân chương Hồ Chí Minh. Những thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, Quảng Ninh đều có đường, phố mang bí danh của ông.