Vị tướng trẻ nhất của QĐND Việt Nam: Đích thân Bác Hồ đặt tên, 30 tuổi đã được phong hàm cấp tướng
Ông là vị tướng trẻ nhất trong đợt phong quân hàm đầu tiên vào năm 1948. Và có lẽ đến tận bây giờ, danh hiệu đó cũng khó có ai soán được.
Ngày 28/5/1948, tại Tỉn Keo, Định Hóa, Thái Nguyên, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chủ trì lễ phong hàm cấp tướng đầu tiên của Việt Nam. Trong số những vị tướng năm đó, có một người dù chỉ mới 30 tuổi đã được nhận hàm Thiếu tướng. Ông là Lê Hiến Mai (1918-1992). Tướng Lê Hiến Mai là vị tướng trẻ nhất trong đợt phong quân hàm đầu tiên và cho đến nay.
Tướng Lê Hiến Mai (tên thật là Nguyễn Văn Phường), SN 1918, quê tại xã Trạch Mỹ Lộc, huyện Phúc Thọ, TP Hà Nội ngày nay. Ông xuất thân trong một gia đình trung nông giàu có, được cho ăn học từ nhỏ. Năm 18 tuổi, Lê Văn Phường đã đi dạy học. Nhưng đến 1939, sau lần tình cờ gặp nhà cách mạng Phan Trọng Tuệ, Lê Văn Phường bắt đầu giác ngộ cách mạng, cuộc đời ông cũng rẽ sang hướng khác từ đó.
Trên con đường hoạt động cách mạng, Lê Văn Phường đã nhiều lần bị địch bắt giam, trải qua nhiều gian khổ. Nhưng dù rơi vào tình cảnh nào, người chiến sĩ cách mạng này vẫn giữ vững tinh thần, còn cố gắng chắp bút ghi lại lược sử Đảng Cộng sản Đông Dương.
Ngày 11/10/1944, đồng chí Lê Văn Phường cùng 12 người khác vượt ngục. Sau khi trở về, ông hoạt động cách mạng sôi nổi, giữ nhiều chức vụ quan trọng trên chiến trường. Đặc biệt, ông và đồng chí Hoàng Sâm được đánh giá là linh hồn của Bộ chỉ huy mặt trận vùng Tây Bắc Chiến khu 2 một thời.
Đến sau Tết 1947, cũng chính hai vị lãnh đạo này trực tiếp chỉ huy mặt trận Tây Tiến, đặt sở chỉ huy ở Mường Hịch (Mai Châu, Sơn La).
Lại nói về cái tên Lê Hiến Mai, đến trước khi nhắm mắt xuôi tay, vị tướng vẫn dặn gia đình rằng cuộc đời ông, quý nhất là cái tên Lê Hiến Mai do Bác Hồ đặt. Năm đó, sau đợt phong tướng đầu tiên, Nguyễn Văn Phường là đồng chí trẻ tuổi nhất làm tướng. Mọi người vẫn gọi đùa ông là “mái hiên” vì hàm răng hô. Biết chuyện này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gọi đồng chí “mái hiên” đến và đặt cho cái tên Hiến Mai. Vì quá thích cái tên này mà vị tướng quyết định giữ nó đến tận cuối đời.
Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, tướng Lê Hiến Mai luôn là người được Đảng, Nhà nước và bạn bè tín nhiệm. Ông từng giữ những cương vị cao như Bộ trưởng Bộ Thủy lợi và Điện lực, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp, Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội Nhân dân Việt Nam, Ủy viên thường trực Quân ủy Trung ương kiêm Bộ trưởng, Bí thư Đảng Đoàn Bộ Nội vụ.
Đến năm 1974, Thiếu tướng Lê Hiến Mai được phong hàm Trung tướng. 1 năm sau, ông làm Bộ trưởng Bộ Thương binh và Xã hội, Chủ nhiệm Ủy ban Y tế - Xã hội của Quốc hội, kiêm Chủ nhiệm Ủy ban Điều tra tội ác chiến tranh xâm lược... Ông là ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam các khóa III và IV; Đại biểu Quốc hội các khóa III, V, VI và VII.
Nhờ những đóng góp to lớn của mình, Trung tướng Lê Hiến Mai được tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Quân công hạng nhất cùng nhiều huân, huy chương khác. Ở Đà Nẵng và TP.HCM còn có những con đường mang tên vị tướng này.
