Bí mật bên trong hộp thuốc lá của Bác Hồ

Nhân dịp kỷ niệm 130 năm ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh, những câu chuyện nhỏ về Bác một lần nữa được nhắc lại, khiến nhiều người lại càng xúc động.

Nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan từng là phiên dịch cho những lãnh đạo cấp cao như Chủ tịch Hồ Chí Minh, Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Tổng Bí thư Lê Duẩn… Trong trí nhớ của ông Vũ Khoan, cả đời ông chưa thấy ai chăm học ngoại ngữ như Bác. Bác biết đến 9 thứ tiếng, chủ yếu học trong quá trình bôn ba các nước hoạt động cách mạng.

Những năm đầu 1960, Bác đã ngoài 70 tuổi nhưng vẫn rất chăm học ngoại ngữ. Có một lần, ông Vũ Khoan đến dịch cho Bác, khi đang chờ khách, Bác mở hộp thuốc lá ra, lấy một mảnh giấy rồi lẩm nhẩm đọc. Nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan không dám hỏi xem Bác đọc gì, chỉ nghe loáng thoáng đó là tiếng Nga.

“Bác muốn học tiếng Nga ạ?”, ông Vũ Khoan hỏi. Bác trả lời rằng mình vốn đã biết tiếng Nga rồi, nhưng vì nhiều năm không dùng nên vốn từ vựng bị rơi rụng nên phải học lại.

Trong hộp thuốc của Bác có một mảnh giấy, ghi 10 từ tiếng Nga. Mỗi ngày Bác hút khoảng 1 bao thuốc 20 điếu, như vậy mỗi lần mở hộp thuốc lấy 1 điếu, Bác lại học 1 từ mới. Cứ cho là rơi rụng đi thì cũng đọng lại được 5-7 từ.

Chủ tịch Hồ Chí Minh nói chuyện với đại biểu các nước sang dự Hội nghị quốc tế đoàn kết với nhân dân Việt Nam chống đế quốc Mỹ bảo vệ hòa bình, họp tại Hà Nội, tháng 11-1964 - Ảnh Tư liệu

Theo lời Nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan, Bác rất hiểu tiếng Nga, thường xuyên ôn luyện hàng ngày dù ít khi dùng nó. Cả đời ông chưa bao giờ thấy ai chăm học ngoại ngữ như Bác. Không chỉ ngoại ngữ, Bác còn am hiểu tiếng dân tộc thiểu số như Tày, Nùng, Mán…  Tất cả đều do Người tự học.

“Tôi thấy có 2 nhà lãnh đạo của ta nói tiếng dân tộc rất giỏi là Bác Hồ và Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Hai Cụ quay sang bà con người Tày thì nói tiếng Tày, quay sang bà con người Nùng thì nói tiếng Nùng”, ông Vũ Khoan thán phục nói.

Trong trí nhớ của ông Vũ Khoan, một lần đến dịch ở Phủ Chủ tịch, có nhiều đoàn nước ngoài đến, Bác quay sang đoàn nào liền nói tiếng đoàn đó. Bất ngờ nhất với ông là chuyện tiếng Anh của Bác. Mới đầu, nghe nói Bác biết tiếng Anh, ông nghĩ chắc Bác cũng biết chứ không thạo lắm. Sau này, đọc lại những lá thư Người viết cho Quốc tế cộng sản bằng tiếng Anh, ông Vũ Khoan mới giật mình trước sự thông thạo không ngờ.

Bác Hồ và bác Tôn tiếp Đoàn đại biểu Quốc hội Bulgaria do ông Valko Chervenkov dẫn đầu. Nguyên Phó thủ tướng Vũ Khoan đứng phiên dịch - Ảnh tư liệu

Tri thức của Bác rộng có lẽ phần nào đó là nhờ vốn ngoại ngữ. Hễ đến nước nào bác lại học thứ ngôn ngữ của nước đó. Từ Pháp, Ý, Đức, Anh, Nga, Trung Quốc…

Một lần đến Đại sứ quán Liên Xô, người phiên dịch viên nước bạn nhìn thấy Bác thì cứng lươ, không dịch nổi. “Đời tôi thấy hai người rồi, một ông Liên Xô, một ông Trung Quốc, trông thấy Bác Hồ là "xỉu", không dịch được. Cho nên phiên dịch giỏi là phải có bản lĩnh, không được sợ, phải bình tĩnh ứng phó”, ông Vũ Khoan kể lại.