Vị tướng duy nhất của QĐND Việt Nam hi sinh ở chiến trường nước ngoài, là Tư lệnh một đời trong sạch
Cho đến khi trút hơi thở cuối cùng, vị tướng này vẫn nghĩ cho anh em đồng đội, cho gia đình. Cả cuộc đời ông không có bất cứ một điều tiếng nào, sống và làm việc vô cùng trong sạch.
Trong hàng ngũ Quân đội nhân dân Việt Nam, có một vị tướng rất đặc biệt. Cuộc đời của ông được đánh giá là tấm gương sáng về sự cống hiến, hi sinh cho sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc và nhiệm vụ quốc tế cao cả. Ông chính là Thiếu tướng Kim Tuấn.
Thiếu tướng Kim Tuấn (1926 – 1979), tên thật là Nguyễn Công Tiến, nguyên Tư lệnh Quân đoàn 3. Ông quê ở xã Phúc Lâm, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Sơn Bình (nay là thôn Phúc Thụy, xã Tân Ước, huyện Thanh Oai, TP Hà Nội). Sinh ra trong một gia đình viên chức đông con, từ nhỏ Nguyễn Công Tiến đã vừa học vừa làm để kiếm sống. Sau này khi còn là học sinh ông đã tham gia phong trào Việt Minh.
Năm 1946, Nguyễn Công Tiến nhập ngũ vào trường Võ bị Trần Quốc Tuấn, khóa I (nay là trường Sĩ quan Lục quân 1) và chính thức mang tên Kim Tuấn. Trên con đường binh nghiệp, đồng chí Kim Tuấn từng đảm nhiệm nhiều cương vị chỉ huy khác nhau, từ Trung đội, Đại đội… đến Sư đoàn, Quân đoàn. Cùng với đó là các chiến trường đồng bằng Liên khu 3, Trị - Thiên, Tây Nguyên, Sài Gòn – Gia Định, lập hàng loạt chiến công lớn và góp sức cho Đại thắng mùa xuân 1975.
Cuối năm 1978, tướng Kim Tuấn được điều động về Bộ Tổng Tham mưu nhận công tác mới. Sau khi bàn giao xong công việc, ông về TP.HCM chuẩn bị ra Bắc. Nhưng bấy giờ tình hình biên giới Tây Bắc trở nên căng thẳng và phức tạp. Với vương vị là người chỉ huy, giàu kinh nghiệm chiến trường, Thiếu tướng Kim Tuấn được yêu cầu quay lại nắm quân đoàn.
Tại Chiến dịch Biên giới Tây Nam, Quân đoàn 3 dưới sự chỉ huy của Thiếu tướng Kim Tuấn và Tham mưu trưởng Nguyễn Quốc Thước đã lập nhiều chiến công, góp công vào giải phóng Campuchia, tiêu diệt tập đoàn Pol Pot. Đây cũng là quân đoàn chủ lực của quân tình nguyện Việt Nam lúc bấy giờ. Sau này kết thúc Chiến dịch Biên giới Tây Nam, Quân đoàn 3 lại trở ngược ra Bắc, tham chiến trong Chiến tranh Biên giới phía Bắc.
Giữa tháng 3/1979, Bộ Chỉ huy Quân đoàn 3 quyết định tổ chức chiến dịch truy quét vào hang ổ cuối cùng của Pol Pot ở vùng Săm Lop – Ta Sanh thuộc dãy Kravanh giáp biên giới Thái Lan. Thiếu tướng Kim Tuấn khi ấy từ Bat Tan Bang về Xiêm Riệp để giao nhiệm vụ cho các sư đoàn phối hợp tổ chức chiến dịch cuối cùng này.
Mọi người đề nghị tướng Kim Tuấn di chuyển bằng trực thăng, nhưng ông lại chọn đi đường bộ vì muốn tham khảo địa hình trước khi cho các sư đoàn hành quân. Nào ngờ trên đường đi, đoàn bị quân Pol Pot tập kích, xe chở Thiếu tướng Kim Tuấn bị trúng một quả B40, ông bị chấn thương cột sống nặng.
Ngay lập tức, các bác sĩ giỏi nhất được điều động đến phẫu thuật cho tướng Kim Tuấn, chờ máy bay đến chở ông về TP.HCM. Đáng tiếc vì vết thương quá nặng, điều kiện cấp cứu khó khăn, vị tướng này đã trút hơi thở cuối cùng trên trực thăng trở về nước vào ngày 17/3/1979.
Sau này, ông Khiếu Anh Lân (về sau là Trung tướng) đã kể lại về chuyến bay hồi hương đầy xúc động đó: “Trên chiếc trực thăng UH, anh Tuấn tỉnh lại. Mình đã mừng, anh choàng tay ôm mình, giọng thều thào: Anh em mình có ai việc gì không? Mình giấu biệt chuyện cậu Hoa, cậu Quân hy sinh và trả lời: Không ai việc gì đâu, anh cứ yên tâm điều trị”.
Rồi ông nói trong cơn thở gấp: “Lần này, có về Hà Nội gắng rẽ qua chỗ bà ấy nhà mình. Nói với bà ấy dạy dỗ các con thành người, xin lỗi bà ấy và các cháu hộ mình. Cho mình… vĩnh… biệt!”.
Một vị tướng, một vị Tư lệnh quân đoàn lương tâm trong sạch, trước khi chết còn lo cho đồng đội, vợ con, lo tiết kiệm cho quân đội, cho nhân dân từ lít xăng dầu”.
Thiếu tướng Kim Tuấn ra đi khi còn nhiều dự định dang dở. Đây là sự mất mát vô cùng lớn với Đảng, Nhà nước, quân đội ta lúc bấy giờ. Cũng trong năm 1979, ông được Nhà nước truy tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân.
Thiếu tướng Kim Tuấn chính là vị tướng duy nhất của Quân đội nhân dân Việt Nam từng hi sinh ở chiến trường nước ngoài (Campuchia). Ông cũng chính là vị chỉ huy đầu tiên của quân tình nguyện Việt Nam được phong Anh hùng LLVT Nhân dân.
Sau này, phát huy truyền thống gia đình, các con của tướng Tuấn cũng có sự nghiệp rất vẻ vang trong quân ngũ. Con gái đầu của ông là Thiếu tướng Nguyễn Thị Thanh Hà, từng là Chính ủy Viện Y học cổ truyền Quân đội, nguyên Trưởng ban Phụ nữ Quân đội. Bà chính là vị nữ tướng thứ năm của QĐND Việt Nam. Trong khi đó, con trai út Thiếu tướng Kim Tuấn là Đại tá Nguyễn Công Hiệu từng công tác ở Tổng cục II, Bộ Quốc phòng.
