Bảo vật quốc gia nghìn năm của Việt Nam, độc nhất vô nhị thế giới, phương Tây phải mượn về trưng bày
Dù chỉ là một bức tượng, nhưng nếu biết về nguồn gốc, tầm ảnh hưởng của nó, chắc chắn ai cũng phải sửng sốt. Không phải ngẫu nhiên mà bức tượng này trở thành bảo vật quốc gia của Việt Nam.
Năm 1903, trong quá trình thăm dò ở thánh địa Mỹ Sơn, tỉnh Quảng Nam, hai nhà khảo cổ học là L. Finot và H. Parmentier đã phát hiện một bức tượng rất đặc biệt ở đền tháp E5. Bức tượng này là tượng mô phỏng thần Ganesha, làm từ sa thạch màu xanh, cao 95 cm, dài 48 cm, rộng 34 cm.
Khi được tìm thấy, bức tượng thần Ganesha có tư thế đứng thẳng, hướng về phía trước và có 4 cánh tay. Tuy nhiên hiện tại nó chỉ còn lại tay chính bên trái, tay phụ bên phải, 2 tay còn lại đã bị gãy phần khuỷu và bàn tay. Ngoài ra, tay chính bên trái tượng Ganesha còn cầm một cái chén cạn, vòi chúng vào trong chén. Tay phải tượng Ganesha cầm tràng hạt. Bức tượng được tạo ra vào khoảng thế kỷ XII - XIII, trong quá trình phát triển của nghệ thuật điêu khắc Champa.
Sau khi được tìm thấy, năm 1918 tượng Ganesha này đã được đưa về Bảo tàng Điêu khắc Chăm ở Đà Nẵng. Nó được xem là bằng chứng cho thấy sự du nhập sớm của Ấn Độ giáo vào vương quốc Chăm Pa.
Trong đạo Hindu, thần Ganesha là một vị thần quan trọng, được thờ rộng rãi. Câu chuyện phổ biến nhất về vị thần này là năm xưa mẹ Parvati, vợ thần Shiva đã tạo ra Ganesha từ tảo khí của cơ thể mình. Nhưng khi thần Shiva trở về, muốn vào nhà nhưng lại bị Ganesha ngăn cản. Không biết Ganesha là ai nên vị thần này đã ra tay chặt đầu của cậu bé. Mẹ Parvati trở về, biết chuyện nên yêu cầu chồng tạo một chiếc đầu mới cho con. Cuối cùng, thần Shiva chọn đầu voi cho Ganesha. Đó cũng là nguồn cơn vì sao vị thần này có hình dáng kỳ lạ như vậy.
Thần Ganesha là biểu tượng của sự thông minh, may mắn và tri thức. Trong khi đó, chiếc đầu voi là biểu tượng của sự kiên trì, vượt qua mọi khó khăn. Trước khi bắt đầu việc gì mới, người dân theo đạo Hindu lại nhờ cậy thần Ganesha cũng vì thế.
Không chỉ vậy, thần Ganesha còn được tin là người sẽ bảo vệ, ngăn chặn tai họa và mang đến may mắn cho mọi người. Chiếc đầu voi có thể nghe thấy, nhìn thấy những điều tốt. Về tính cách, thần Ganesha là người vui vẻ, thân thiện, đúng những tính cách thường thấy ở một đứa trẻ.
Lại nói về bức tượng thần Ganesha được tìm thấy tại Việt Nam, nó đã được Thủ tướng Chính phủ ký quyết định công nhận là bảo vật quốc gia vào ngày 31/12/2020. Bức tượng này mang nhiều giá trị về cả văn hóa lẫn tâm linh.
Đặc biệt, tượng thần Ganesha của Việt Nam còn được nhiều bảo tàng nổi tiếng trên thế giới mượn để mang về trưng bày tại các triển lãm lớn. Mỗi khi được đưa ra nước ngoài, bức tượng lại được mua bảo hiểm với giá trị gần 1 triệu USD.
Năm 2005, tượng thần Ganesha được đưa đến Pháp để trưng bày ở Bảo tàng Quốc gia nghệ thuật châu Á Guimet, Paris. Giá trị bảo hiểm khi đó là 800.000 USD (khoảng 24 tỷ đồng) theo cam kết bảo hiểm của Mỹ.
