Bí ẩn loài cây kịch độc có trong Sách Đỏ thế giới, ở Việt Nam mọc nhan nhản mà không ai biết
Loài cây quen thuộc với người Việt Nam có chất kịch độc có thể gây chết người. Bất kể bộ phận nào của cây đều có độc tố, nhưng không phải ai cũng biết về sự nguy hiểm của nó.
Trong Sách Đỏ IUCN – Tổ chức Bảo tồn thế giới có một loại cây có độc nổi tiếng tên là cây mắt mèo (mimosa pigra). Loài cây này thuộc họ đậu (Fabaceae), vốn xuất phát từ vùng nhiệt đới châu Mỹ.
Cây mắt mèo mọc khá nhiều ở khu vực miền núi Trung Bộ Việt Nam nhưng với tên gọi khác là trinh nữ trâu, trinh nữ nhọn, trinh nữ gỗ, trinh nữ móng rồng, cây gai nhọn, cây nhạy cảm, cây mai dương, cây run rẩy, cây hiểm độc… Nó khá dễ sống khi có thể tồn tại được cả trên đất ruộng, đất nương, đất đồi lẫn những nơi bán ngập nước như ao, hồ, đầm lầy, ruộng nước.
Cây mắt mèo là loài thân gỗ, chúng có thể cao đến 2 mét, cành dài, khả năng chịu gió mạnh rất tốt. Đặc biệt cành của loài cây này có nhiều gai nhọn rất nguy hiểm. Quả mắt mèo mọc gần giống chùm quả đậu ván nhưng dài và nhiều hạt hơn. Chúng có đầy lông tơ. Khi khô, quả sẽ tách vỏ để hạt rơi ra, bay theo gió, cuốn theo dòng nước. Nhờ đó mà chúng sẽ phát tán đi khắp nơi. Đáng nói là hạt cây mắt mèo có thể nằm im cờ đợi khoảng 20 năm để nảy mầm.
Gai của cây mắt mèo nếu đâm vào sẽ gây tê buốt, khó chịu vì trong nhựa của nó có chất độc mimosine ảnh hưởng đến con người và các loài động vật. Ngoài ra, hạt cây mắt mèo còn chứa độc tố, nếu uống vào với liều cao thì sẽ gây chết người. Còn lông tơ của quả mắt mèo thì chứa chất độc serotonin, mucunain gây ngứa và rộp da nếu chạm phải.
Cây mắt mèo đáng sợ đến mức một khi nó đã xuất hiện, hầu như không có loài cây nào khác sống nổi. Các loài gia súc, động vật cũng rất sợ chúng vì những chiếc gai nhọn hoắt ở cành. Thế nên các loài đều cố né tránh đi qua cây mắt mèo. Việc sinh sôi nảy nở của cây mắt mèo có thể gây ảnh hưởng đến đất nông nghiệp, đất nuôi trồng thủy sản, khiến diện tích canh tác và năng suất nuôi trồng giảm đi đáng kể.
Tại Việt Nam, cây mắt mèo được xem như một loài thực vật xâm thực nguy hiểm. Một số quốc gia khác cũng cho chúng vào danh sách loài cây dại phải tránh xa.
Hiện tại, cây mắt mèo đang nằm trong danh sách IUCN – Tổ chức Bảo tồn thế giới. Tuy vậy loài cây này được xác định là cỏ dại nguy hiểm hàng đầu, lại nằm trong danh sách 100 loài sinh vật xâm lấn của thế giới. Chúng từng gây nên dịch hại ám ảnh ở các nước châu Phi, châu Đại Dương và Đông Nam Á.
