Người liệt sĩ đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam: Không có di ảnh để lại, tên được đặt cho 1 xã

Những năm kháng chiến khốc liệt, có rất nhiều ông cha của chúng ta đã ngã xuống, cùng vì lý tưởng gìn giữ hòa bình cho đất nước. Hầu hết mọi nơi trên dải đất chữ S đều có nghĩa trang liệt sĩ, cùng với đó là những tấm gương anh dũng hy sinh trong thời chiến không thể điểm mặt, kể tên hết. Có bao giờ bạn thắc mắc, ai là liệt sĩ đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam.

Hãy về Di tích Lịch sử Đồng Mu (xã Xuân Trường, huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng). Đêm 4/2/1945, nơi đây từng diễn ra trận đánh oanh liệt của Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân (đội quân được xem là tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam sau này), chỉ sau 44 ngày đội được thành lập.

Di tích đồn Đồng Mu. Ảnh: Tân Văn

Trận đó, đại đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân được chia làm ba tổ, tiến sát chân đồn Đồng Mu. Tiểu đội trưởng Xuân Trường khi ấy dẫn đầu một tổ. Trong một lần ra trận, chiến sĩ này bị trúng đạn xuyên qua ngực. Nhìn thấy tổ trưởng gục xuống, các đồng đội của anh không khỏi đau lòng, nhưng vẫn phải xông lên tiếp tục hoàn thành nhiệm vụ. Sau trận đó, Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân diệt được 20 lính, bắt được 3 tù binh, thu 5 khẩu súng trường Mousqueton. Phía chúng ta, tiểu đội trưởng Xuân Trường đã hy sinh.

Đồng chí Xuân Trường được các anh em đồng đội chôn cất ở cánh đồng dưới chân đồn Đồng Mu. Sau này, hài cốt của ông được đưa về nghĩa trang huyện Bảo Lạc, rồi chuyển về xã Sóc Hà, huyện Hà Quảng. Ông chính là liệt sĩ đầu tiên của Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân. Khi hy sinh, đồng chí Xuân Trường 35 tuổi, chưa có gia đình và cũng không để lại bất cứ bức di ảnh nào trên đời.

Trên thực tế, ghi chép về người liệt sĩ đầu tiên này rất ít vì nhiều lý do khách quan. Được biết, tên thật của ông là Hoàng Văn Nhủng. Trên bia danh sách đội viên ở khu di tích rừng Trần Hưng Đạo, ở vị trí 25 có ghi Hoàng Văn Nhủng, bí danh là Xuân Trường. Sau khi mất, ông được Đảng và Nhà nước xây bia Tổ quốc ghi công ở khu du tích vào năm 1985. Ngoài ra, xã Đồng Mu cũng đã đổi tên thành Xuân Trường để tưởng nhớ người anh hùng đã ngã xuống nơi đây.

Đồn Đồng Mu, nơi diễn ra trận đánh đêm 4/2/1945. Ảnh: Thái Mạc

Trận đánh năm xưa nay đã trôi vào quá khứ, nhưng vẫn giữ nguyên giá trị lịch sử, nhắc nhở người Việt Nam ngày nay. Đồng Mu hiện đã là khu di tích lịch sử cấp quốc gia. Nơi đây được tôn tạo, xây mới nhà bia tưởng niệm vào năm 2014. Hàng chục nấm mồ gió được người dân đắp lên xung quanh, tưởng nhớ đến các liệt sĩ đã ngã xuống trong kháng chiến.

Nhưng có thể bạn chưa biết, trước khi được tu sửa, ở Đồng Mu chỉ có gò đất cao. Nơi đó có tấm bia cũ khắc ghi: “Tại đây, đồng chí Hoàng Văn Nhủng, tức Xuân Trường đã hy sinh trong trận chiến diệt đồn Đồng Mu, đêm 4/2/1945. Đồng chí là người hy sinh đầu tiên sau ngày thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân”.