Ông Donald Trump đắc cử Tổng thống thứ 47 của Mỹ, nền kinh tế của Việt Nam bị tác động như thế nào?
Ông Donald Trump của Đảng Cộng hòa chính thức trở thành Tổng thống Mỹ thứ 47 của nước Mỹ (nhiệm kỳ 2025 – 2029). Kết quả này có tác động thế nào đến kinh tế và chính trị toàn cầu, trong đó có Việt Nam?
Ngày 6/11 (theo giờ địa phương), kết quả cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024 đã được công bố. Ông Donald Trump của đảng Cộng hòa giành chiến thắng với ít nhất 270 phiếu đại cử tri, vượt ngưỡng 270 phiếu theo luật định. Qua đó, ông Donald Trump đã đánh bại bà Kamala Harris của Đảng Dân chủ và trở thành tổng thống thứ 47 của nước Mỹ.
Vậy kết quả này tác động thế nào đến kinh tế và chứng khoán Việt Nam?
Các chuyên gia đã phân tích dựa trên tài liệu về các chính sách kinh tế trong nước dưới thời Donald Trump và di sản thương mại toàn cầu của ông. Từ đó nhận thấy thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ đã tăng đáng kể sau khi chiến tranh thương mại Mỹ - Trung bắt đầu (trái ngược với tình hình của Trung Quốc). Dù vậy, sự tăng trưởng đó lại chậm lại vì tình trạng tồn kho dư thừa sau Covid-19, làm giảm tổng cầu. Quan hệ thương mại Mỹ - Việt vẫn gặp phải một số thách thức.
Giai đoạn Donald Trump làm Tổng thống từ 2017 đến 2021, Mỹ đã rút khỏi Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP). Đây là một thỏa thuận có thể thúc đẩy thương mại song phương, đặt Việt Nam vào danh sách giám sát vì “thao túng tiền tệ”. Nhưng chính quyền ông Trump khi đó đã không áp đặt bất cứ biện pháp trừng phạt nào với các sản phẩm của Việt Nam.
Sau này đến thời ông Biden làm Tổng thống Mỹ, quan hệ đã ấm dần lên dù Mỹ vẫn không tham gia vào CPTPP (phiên bản thay thế của TPP). Sau chuyến thăm của ông Biden vào tháng 9/2023, Mỹ và Việt Nam đã nâng cấp mối quan hệ thành Đối tác Chiến lược Toàn diện, cam kết mở cửa thị trường hơn nữa. Dẫu vậy, phía Bộ Thương mại Mỹ vẫn đang xếp Việt Nam nằm trong 12 nền kinh tế phi thị trường (gồm cả Trung Quốc).
Sau khi ông Trump đắc cử thành Tổng thống Mỹ thứ 47, kinh tế Việt Nam sẽ có nhiều thách thức nhưng cũng mở ra cơ hội.
Đầu tiên, về thách thức, chúng ta có thể đối mặt với việc hành hóa nhập khẩu đắt đỏ hơn. Lý do bởi Mỹ áp đặt các mức thuế quan mạnh, bao gồm thuế 60% với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và thuế 10-20% với hàng nhập khẩu. Điều này vô tình khiến nhu cầu tiêu dùng của Mỹ giảm, từ đó giảm sản lượng và giá trị hàng xuất khẩu của Việt Nam vào Mỹ. Có một nghiên cứu chỉ ra rằng, GDP Việt Nam thậm chí có thể giảm gần 1% so với kịch bản bà Harris đắc cử.
Cần chú ý không kém, các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam có thể bị áp thuế nhập khẩu và thuế chống bán phá giá, vì Việt Nam hiện vẫn bị đánh giá là nền kinh tế phi thị trường, có thặng dư thương mại lớn với Mỹ.
Một số mặt hàng Việt Nam có thuế nhập khẩu vào Mỹ rất thấp như gỗ (0%), thủy sản (0%), săm lốp (4%). Tuy nhiên những mặt hàng như thép, tôn mạ, dệt may lại có thuế nhập khẩu khá cao, từ 8 – 25%. Hầu hết tất cả các mặt hàng này đều chưa bị áp thuế chống bán phá giá. Vì vậy nếu cả thuế nhập khẩu và thuế chống bán phá giá đều tăng, có thể triệt tiêu những lợi ích dự kiến tăng thêm từ việc tái phân bổ thương mại.
Ngoài ra, nguồn gốc xuất xứ hàng hóa có thể sẽ gắt gao hơn vì Mỹ không bỏ sót các mặt hàng nhập khẩu từ quốc gia khác bao giờ. Các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam có thể phải đối diện với những chiến dịch điều tra, giải trình phức tạp hơn. Việc nhu cầu giảm từ Mỹ cũng sẽ đẩy hàng hóa giá rẻ của Trung Quốc tràn vào thị trường khác, gây tổn hại đến các ngành công nghiệp trong khu vực, trong đó có cả Việt Nam.
Dù vậy, không thể phủ nhận rằng việc ông Donald Trump đắc cử Tổng thống Mỹ thứ 47 cũng mở ra nhiều cơ hội cho kinh tế Việt Nam. Nước ta có thể hưởng lợi từ sự thay thế thương mại nếu Mỹ tăng cường chueyenr dịch xa khỏi hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc. Các nhà kinh tế cho rằng, việc tái phân bổ thương mại có thể thúc đẩy GDP Việt Nam tăng khoảng 0,5% so với kịch bản chính quyền bà Harris.
Trong số những doanh nghiệp được hưởng lợi từ làn sóng di tản thứ 2 này là các doanh nghiệp bất động sản khu công nghiệp. Sau đó là các doanh nghiệp xuất khẩu có chứng minh xuất xứ nguồn gốc. Số lượng hàng hóa điều chuyển trực tiếp hoặc gián tiếp từ Trung Quốc, qua Việt Nam để sang Mỹ sẽ giúp hỗ trợ tăng trưởng lợi nhuận cho các doanh nghiệp vận tải và kho bãi.
