Nhiễm sắc thể Y dần biến mất, đàn ông sẽ bị ‘diệt vong’, loài người có bị tuyệt chủng?

Giới khoa học những năm gần đây bàn tán nhiều về sự việc nhiễm sắc thể Y đang dần biến mất. Theo các nghiên cứu, sau khoảng 11 triệu năm nữa, 55 gene hoạt động cuối cùng của nhiễm sắc thể Y sẽ không còn tồn tại. Giải thích rõ hơn về điều này, trang Science Alert cho biết, con người và động vật có vú đều giống nhau, con cái có 2 nhiễm sắc thể X, con đực có 1 nhiễm sắc thể X và 1 nhiễm sắc thể nhỏ là Y.

Nhiễm sắc thể X chứa khoảng 900 gene, nhiễm sắc thể Y chứa ít gene hơn (khoảng 55) và rất nhiều DNA không mã hóa. Trong Y có chứa 1 gene rất quan trọng, tạo nên sự phát triển của nam giới trong phôi thai. Khoảng 12 tuần sau khi thụ thai, gene tổng thể này sẽ chuyển sang những gene khác điều chỉnh sự phát triển của tinh hoàn. Tinh hoàn phôi thai tạo nên nội tiết tố nam, đảm bảo cho bé trai.

Giới khoa học gọi gene giới tính này là SRY (vùng giới tính trên Y). Nó kích hoạt 1 lộ trình di truyền bắt đầu bằng 1 gene có tên SOX9. Không chỉ con người mà tất cả động vật có xương sống đều được xác định giới tính nam bằng “chiếc chìa khóa” này.

Hiện tại nhiễm sắc thể Y chỉ còn 55 gene hoạt động. Một nhóm nghiên cứu ở Úc chỉ ra rằng cứ mỗi 1 triệu năm, sẽ khoảng 5 gene biến mất. Như vậy, sau khoảng 11 triệu năm nữa, 55 gene Y cuối cùng cũng không còn.

Điều này khiến nhiều người đặt ra câu hỏi vậy số phận nam giới sẽ ra sao? Khi không còn nam giới, loài người liệu có bị diệt vong? Câu trả lời là chúng ta hoàn toàn có thể yên tâm về vấn đề duy trì nòi giống. Trên thế giới thật ra đã tồn tại loài động vật gặm nhấm dù mất nhiễm sắc thể Y nhưng vẫn còn sống sót. Loài này là chuột chũi ở Đông Âu và chuột gai ở Nhật Bản. Chúng không còn nhiễm sắc thể Y và SRY, chỉ còn nhiễm sắc thể X với liều đơn hoặc gấp đôi ở cả 2 giới.

Tại sao chuột chũi xác định được giới tính dù không có gene SRY vẫn là câu hỏi chưa thể giải đáp. Các chuyên gia phát hiện, hầu hết các gene trên Y của chuột gai đã di chuyển đến các nhiễm sắc thể khác. Chỉ có SRY hay gene thay thế cho nó là không thể tìm thấy.

Có một sự khác biệt nhỏ gần gene giới tính quan trọng SOX9, trên nhiễm sắc thể số 3 của chuột gai. Một sự trùng lặp nhỏ (chỉ 17.000 cặp cơ sở trong số hơn 3 tỉ cặp) có mặt ở tất cả nam giới và không có ở nữ giới.

Đoạn DNA nhân bản nhỏ đó chứa công tắc để bật SOX9 đáp ứng với SRY. Khi đưa bản sao vào chuột, nó tăng cường hoạt động của SOX9, thế nên có thể sự thay đổi đó cho phép SOX9 hoạt động mà không cần SRY.

Từ đó có thể rút ra suy đoán, con người có thể tiến hóa một gene xác định giới tính mới mà không cần đến nhiễm sắc thể Y. Tuy nhiên, điều này sẽ đi kèm với rủi ro. Nó có thể sẽ là một cuộc chiến gene giới tính, dẫn đến sự phân tách ra các loài mới.

Theo Science Alert