Việt Nam có loài vật quý hiếm thuộc Sách đỏ thế giới, được bảo vệ cấp độ cao, mua bán có thể ngồi tù

Ở Việt Nam có một loài gấu được Sách đỏ thế giới IUCN xếp vào danh sách những loài vật dễ bị thương tổn. Chúng là gấu ngựa, loài đang bị đe dọa, đứng trước nguy cơ tuyệt chủng. Số lượng gấu ngựa trong tự nhiên ở nước ta hiện đã suy giảm nghiêm trọng, chỉ còn ở các tỉnh như Nghệ An, Quảng Trị, Lâm Đồng, Tuyên Quang…

Gấu ngựa hiện là loài được luật pháp bảo vệ. Cụ thể, theo Nghị định 160/2013/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 64/2019/NĐ-CP), mọi hành vi săn bắt, giết, nuôi, nhốt, tàng trữ, vận chuyển, buôn bán trái phép cá thể, bộ phận cơ thể không thể tách rời sự sống hoặc sản phẩm từ một cá thể gấu ngựa, gấu chó sẽ bị xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự.

Vi phạm đối với từ 6 cá thể gấu trở lên đã đáp ứng dấu hiệu định khung theo Khoản 3 Điều 244, sửa đổi bổ sung năm 2017 với mức hình phạt từ 10-15 năm tù đối với cá nhân.

Riêng hành vi quảng cáo bán gấu hoặc các sản phẩm, bộ phận của gấu được coi là hành vi quảng cáo hàng cấm và sẽ bị xử phạt hành chính từ 70 - 100 triệu đồng theo Điều 50, Nghị định 158/2013/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 28/2017/NĐ-CP).

Ngoài ra, gấu ngựa và gấu chó còn được liệt kê trong Phụ lục I của Công Ước CITES. Việc xuất, nhập khẩu 2 loài gấu này phải có giấy phép của cơ quan CITES của cả nước xuất và nhập khẩu.  

Gấu ngựa là loài bị săn bắn rất gắt gao. Các bộ phận trên cơ thể chúng, đặc biệt là túi mật được loài người ưa chuộng để làm thuốc đông y. Từng có thời gian, nạn săn bắn gấu nói chung, gấu ngựa nói riêng trở thành vấn đề gây nhức nhối ở nước ta. Dù bị pháp luật ngăn cấm nhưng vẫn nhiều người lén lút vào rừng săn gấu, nuôi chúng để lấy mật.

Trong những trại nuôi gấu, gấu sẽ được nhốt trong cũi, đặt ống vào bụng để rút mật. Quá trình này vô cùng đau đớn, tiếng kêu gào thảm thiết của gấu có thể khiến bạn ám ảnh. Vì quá đau mà nhiều con gấu liên tục tự đánh vào bụng mình đến khi ch.ết. Không để chuyện này xảy ra, người nuôi gấu đã đeo khung sắt vào cơ thể chúng. Sau thời gian bị vắt kiệt mật, gấu sẽ ra đi trong đau đớn, nội tạng be bét, nhiễm trùng nghiêm trọng.

Đến năm 2005, ở nước ta có đến 4.500 con gấu được nuôi để lấy mật. Gấu ngựa chính là một trong những giống gấu phổ biến nhất. Tuy nhiên, giá mật đã ngày càng giảm nên các chủ nuôi bắt đầu không còn hứng thú. Những con gấu bị bỏ đói đến khi ch/ết rồi lại mang đi xẻ thịt.

Gấu ngựa là loài có kích thước trung bình, lông đen nhưng có hình chữ “V” màu trắng hoặc kem trước ngực. Đuôi của chúng ngắn, không lộ ra khỏi bộ lông. Loài này có tên khoa học là Ursus thibetanus hay Ursus tibetanus. Ở Việt Nam, ngoài cái tên gấu ngựa, người ta còn thường gọi nó là gấu đen châu Á, gấu đen Himalaya. Giới khoa học tin rằng gấu ngựa chung tổ tiên ở châu Âu, rất gần với gấu đen Mỹ.

Gấu ngựa ăn tạp, chủ yếu là thực vật, động vật thân mềm, ong… Đặc biệt chúng rất hung hãn với con người. Trên thế giới vẫn còn Nhật Bản và Nga hợp pháp hóa việc săn bắt gấu ngựa. Thậm chí ở Nga còn có môn thể thao săn gấu ngựa. Trung bình, xứ bạch dương săn bắt 75 – 100 con gấu mỗi năm.