Kênh đào dài 100 km được đào tay tại Việt Nam: 80.000 xây dựng, lấy theo tên của vợ quan chỉ huy

Theo đó, Kênh Vĩnh Tế từng được xem là kênh đào lớn nhất Việt Nam gần 200 năm trước khi được đào tay trong vòng 5 năm và dài gần 100km, rộng 30m.

Kênh đào này đang thi công dở thì vua Gia Long mất và được vua Minh Mạng tiếp tục cho hoàn thiện và cuối cùng là hoàn thành vào tháng 5 âm lịch năm 1824. Tại thời bấy giờ, với chiều dài 87 km, rộng 30m và độ sâu trung bình 2,55m, Vĩnh Tế được đánh giá là con kênh mang vai trò chiến lược vĩ đại nhất. Con kênh này có vai trò lớn trong việc đưa nước ngọt từ sông Cửu Long vào rửa phèn chua cho ruộng đồng đồng thời còn là chướng ngại vật để chống xâm lược từ phía Tây các tỉnh Nam Bộ.

Vị quan chỉ huy chính trong quá trình đào kênh Vĩnh Tế trong suốt 5 năm là Thoại Ngọc hầu Nguyễn Văn Thoại. Đã có khoảng 80.000 nhân lực được huy động để xây dựng công trình này và theo như sách Thoại Ngọc hầu và những cuộc khai phá miền Hậu Giang" thì đã có hàng ngàn người dân và binh lính đã thiệt mạng. 

Vì thế, sau khi kênh đào được hoàn thành, vị quan nhà Nguyễn đã cho thu thập hài cốt của những người này để an táng đồng thời viết bài thơ  “Tế cô hồn kênh Vĩnh Tế”:

“Đào kênh trước mấy kỳ khó nhớ

Khoác nhung y chống đỡ biên cương

Xông pha máy nhuộm chiến trường

Bọc thây da ngựa, gởi xương chốn này”

Vua Minh Mạng đã đặc ân cho Thoại Ngọc hầu Nguyễn Văn Thoại lấy tên vợ là bà Châu Thị Tế để đặt cho con kênh sau những gì mà vị quan này đã cống hiến. 

Dưới thời Nguyễn, nhiều cuộc chiến tranh đã nổ ra giữa nước ta với nước Xiêm. Tổng trấn thành Gia Định lúc đó là Lê Văn Duyệt đã hiến kế sử dụng kênh Vĩnh Tế để đánh giặc: “Nếu nước Xiêm đụng binh tới Nghệ An thì tôi sẽ dẫn quân theo kênh Vĩnh Tế, chọc thẳng tới chỗ họ không phòng bị, chẹn lấy cổ họng mà thụi vào lưng. Kế ấy chắc thành!”. Theo thực tế, kênh Vĩnh Tế là đường di chuyển ngắn nhất nếu nhà Nguyễn muốn chuyển thuyền chiến lớn từ nội địa (vùng Châu Đốc – An Giang) ra đến bờ biển (Vịnh Thái Lan).

Hiện tại, Kênh Vĩnh Tế thuộc địa phận 2 tỉnh An Giang và Kiên Giang, chạy song song biên giới Việt Nam và Campuchia.