Nữ ca sĩ đầu tiên của Việt Nam được phong NSND, đích thân Bác trao Huy hiệu Bác Hồ quý giá
Tài năng trời phú và những đóng góp của bà trong văn nghệ thời chiến đến Bác Hồ cũng phải khen ngợi, dành ưu ái đặc biệt khi trao cho bà Huy hiệu Bác Hồ quý giá.
Nhắc đến người nghệ sĩ lớn của nền nhạc Cách mạng Việt Nam không thể không nhắc đến NSND Thanh Huyền. Bà tên thật là Trương Thị Thanh Huyền, sinh năm 1942 tại Hà Nội. Có mẹ là nghệ sĩ, ông nội là nhà nho, cộng thêm giọng ca trời phú, NSND Thanh Huyền ngay từ nhỏ đã tiếp xúc và thấm nhuần những làn điệu dân ca, hát văn cổ truyền dân tộc, thấm đẫm văn hóa làng quê Bắc Bộ.
Ở độ tuổi thiếu niên, NSND Thanh Huyền đã nắm vững được các kỹ thuật hát cổ truyền, có thể thể hiện được nhiều làn điệu dân ca. Quá trình sinh hoạt tại Đội Thiếu nhi thành phố Ấu Trĩ Viên (thành Hà Nội) càng khiến cho tài năng của bà thêm nở rộ, đạt được nhiều giải thưởng cao trong các cuộc thi ca hát thiếu nhi. Nhờ vậy nên vào mùa thu năm 1957, khi mới 14 tuổi, bà được chọn hát cho Bác Hồ nghe nhân dịp Bác đến dự Tết Trung thu ở Ấu Trĩ Viên. Bác Hồ sau đó đã dành lời khen cho cô học sinh tài năng này và đó cũng là tiền đề cho những lần hát cho Bác nghe tại các sự kiện quan trọng sau này. Bác trong những năm cuối đời còn dành cho cô ca sĩ tài năng sự công nhận đặc biệt bằng cách trao cho cô chiếc Huy hiệu Bác Hồ quý giá, không phải ca sĩ nào cũng có thể sở hữu.
Trong suốt sự nghiệp, NSND Thanh Huyền nhiều lần được nhà nước cử đi hát ở nước ngoài. Ngoài Hội nghị Paris lịch sử, bà còn có mặt tại nhiều nước như Pháp, Algeria, Italia, Nga, Cuba, Trung Quốc… để trình diễn, giao lưu văn hóa nghệ thuật với nước bạn. Giọng hát lanh lảnh, độc đáo của bà để lại ấn tượng sâu sắc cho người nghe. Không ngoa khi nói giọng hát đó chính là "báu vật" của đất nước.
Với những đóng góp lớn cho nền văn nghệ nước nhà, vào năm 1984 (trong đợt phong tặng thứ nhất), bà đã trở thành nữ ca sĩ đơn ca đầu tiên được phong tặng danh hiệu nghệ sĩ nhân dân cùng với 4 nghệ sĩ cũng hoạt động trong lĩnh vực âm nhạc, đó là Đặng Thái Sơn (nghệ sĩ piano), Quốc Hương (nam ca sĩ nhạc cách mạng), Châu Loan (nghệ sĩ ngâm thơ).
Nói về chuyên môn, NSND Thanh Huyền được ngợi ca là người có cảm nhận tinh tế và tư duy âm nhạc vượt trội khi là một trong những người đầu tiên kết hợp nhuần nhuyễn giữa lối hát cổ truyền dân tộc (hát khép tiếng) với lối hát Tây phương (hát mở tiếng). Chính bà là người đem đến luồng gió mới cho dân ca Việt Nam, khiến nó vừa đậm hồn dân tộc nhưng vẫb đầy tính học thuật, cao cấ, sang trọng và tiệm cận thế giới. Những ca khúc cách mạng qua giọng hát của bà trở nên gần gũi, đậm tính dân tộc hơn.
