Cáo thị thời xưa phác họa chân dung sơ sài nhưng lại khiến tội phạm khó trốn thoát, vì sao?
Liệu những tờ cáo thị phác họa chân dung đơn sơ có thực sự giúp ích cho quan phủ tóm gọn những tên tội phạm bỏ trốn?
Nếu là fan của những bộ phim cổ trang Trung Quốc thì có lẽ chúng ta không còn xa lạ gì với những cảnh dán cáo thị truy tìm tội phạm. Đây thực ra là một chi tiết lấy cảm hứng từ thực tế tại Trung Quốc thời phong kiến. Khi đó, người ta thường cho các họa sĩ vẽ lại chân dung của tên tội phạm rồi dán khắp nơi để truy tìm.
Tuy nhiên, tấm cáo thị thực ra chỉ là một trong các yếu tố hỗ trợ tìm ra tội phạm bỏ trốn còn chủ yếu quan phủ vẫn dựa vào 3 yếu tố:
1. Hệ thống giấy tờ nhận dạng nhân thân
Nếu thời nay có căn cước công dân thì thời xưa cũng có giấy chứng minh thân phận. Nếu muốn thuê quán trọ thì phải đưa giấy này ra để chứng minh thân phận. Tùy theo thân phận, địa vị sẽ có giấy tờ khác nhau, như bùa hổ, bùa cá, thẻ răng, thẻ thắt lưng,… Vì không thể trưng giấy này ra nên các tên tội phạm sẽ phải lang thang, ẩn dật tại nơi đầu đường xó chợ hoặc những ngôi miếu hoang, chưa kể khó khăn trong việc mua bán thực phẩm. Do đó việc bị tóm gọn chỉ là chuyện một sớm một chiều mà thôi.
2. Quy chế tội liên đới
Luật pháp thời phong kiến Trung Quốc đã có những quy định nghiêm khắc đối với những ai có hành vi che giấu tội phạm. Ví dụ như vào thời nhà Tần, cứ 10 hộ gia đình sẽ được quy thành 1 giáp (1 kiểu biên chế hộ khẩu thời xưa). Trong giáp này nếu có người phạm tội thì 9 hộ còn lại phải báo cáo lên quan trên, nếu không sẽ bị xử tội tương đương. Kể cả có 1 hộ không báo cáo thì 8 hộ còn lại nhất định sẽ có người vì sợ liên đới mà đi báo quan.
3. Tiền thưởng
Trao thưởng cho người bắt được tội phạm là một cách thức không bao giờ "lỗi mốt". Cáo thị ngoài ảnh chân dung còn có ghi rõ số tiền thưởng nếu tìm được phạm nhân bỏ trốn. Trường hợp giao nộp được tên tội phạm cho quan phủ thì số tiền thưởng sẽ còn cao hơn nữa. Thường thì tiền thưởng dao động trong khoảng 100 - 1.000 lượng bạc 0 khoản tiền khá lớn vào thời đó. Vì vậy mà nhiều người dốc sức truy tìm tội phạm để có thể có thêm tiền trang trải cuộc sống của mình.
