Đại gia Xuân Kiên với giấc mơ ôtô Việt: Bi kịch tan vỡ của công ty làm ô tô trước cả Vinfast

Ép bán nhà máy để đòi nợ

Ông Bùi Ngọc Huyên, Chủ tịch HĐQT của Vinaxuki, cho biết: "Vinaxuki có 3 nhà máy sản xuất linh kiện, lắp ráp ô tô đặt tại Thái Nguyên, Hà Nội và Thanh Hóa. Chúng tôi đang đàm phán với 4 đối tác nước ngoài để liên doanh, liên kết và bán cổ phần các nhà máy này".

Vinaxuki hiện có những khoản nợ ngân hàng lên tới 1.400 tỷ đồng. Thời gian qua, các nhà băng đã yêu cầu Vinaxuki phải thanh toán các khoản nợ này. “Họ ép chúng tôi bán nhà máy” - ông Huyên rầu rĩ nói.

Phương án giản quyết của Vinaxuki là kêu gọi các đối tác trong, ngoài nước cùng góp vốn đầu tư dưới hình thức liên doanh, liên kết, mua cổ phần. Sau một thời gian tìm kiếm, có 4 đối tác quan tâm, muốn mua lại từ 60-80% cổ phần tại các nhà máy. Tuy nhiên, mọi việc vẫn đang đàm phán.

Ông Huyên chia sẻ, 3 nhà máy của Vinaxuki được kiểm toán độc lập định giá khoảng 2.700 tỷ đồng. Vì vậy chỉ cần bán 60% cổ phần cũng hoàn toàn đủ tiền trả nợ.

Rủi ro đầu tư

Ông Huyên tâm sự, việc chú trọng đầu tư vào lắp ráp và sản xuất các chi tiết thông thường chỉ mang lại lợi nhuận trong ngắn hạn. Chính vì vậy, Vinaxuki đã quyết tâm đẩy mạnh đầu tư nâng cao tỷ lệ nội địa hóa.

Để phát triển công nghiệp ô tô, trước hết phải tự làm được thân vỏ xe. Theo ông Huyên, nếu làm được toàn bộ thân vỏ xe thì tỷ lệ nội địa hóa đạt được 39%, cộng thêm việc mua một số linh kiện của các DN FDI sản xuất tại Việt Nam, khoảng 12% nữa, ô tô Việt Nam sẽ đạt tỷ lệ 50%.

Chính vì vậy, Vinaxuki đã đầu tư nhà máy đúc và gia công khuôn mẫu, hệ thống máy dập từ 300-1.200 tấn, hệ thống cắt plasma, hàn,... hoàn toàn công nghệ cao và đã làm ra thân vỏ xe tải, xe con từ thép tấm. Cách làm này giúp thúc đẩy nội địa hóa cũng như giảm giá thành.

Từ năm 2009, Vinaxuki bắt đầu thực hiện đầu tư. Toàn bộ dự án có tổng vốn đầu tư 600 tỷ đồng, trong đó có 300 tỷ được lấy ra từ lợi nhuận sản xuất lắp ráp xe tải, Chính phủ hứa cho vay ưu đãi 250 tỷ đồng và huy động thêm từ một số nguồn khác.

Tuy nhiên, số tiền 250 tỷ đồng vay ưu đãi, dù được Chính phủ đồng ý nhưng chưa giải ngân được và đã phải vay vốn từ ngân hàng thương mại. Đến nay số tiền này vẫn không giải ngân được; trong khi với số vốn vay thương mại Vinaxuki phải chịu lãi suất cao từ 20-27%/năm. Tới 2012 Vinaxuki, bị lỗ 46 tỷ đồng và sang 2013 bị nợ quá hạn, từ đó không được vay vốn để tiếp tục sản xuất.

Bi kịch chính sách

Vinaxuki đầu tư nhiều mà không nhận được sự ưu đãi, hỗ trợ,… dẫn đến khó khăn. DN chỉ có thể bỏ ra 50-60% số vốn, còn lại phải vay ngân hàng. Tiền nghiên cứu phát triển, thuê chuyên gia lắp đặt, chế thử chiếm từ 20-30% tổng chi phí. Sau khi ra sản phẩm, phải thực hiện chiến lược marketing từ 1-5 năm mới bán được hàng. Tuy nhiên, các ngân hàng thời điểm đó chỉ cho vay ngắn hạn, nguồn vau ưu đãi của Chính phủ thì chưa thể giải ngân.

Bên cạnh đó, chiến lược phát triển công nghiệp ô tô Việt Nam được Chính phủ phê duyệt đã hai lần, lần nào cũng nói khuyến khích phát triển, DN đầu tư được hưởng ưu đãi lớn, nhưng đến nay các DN ô tô không nhận được ưu đãi nào.

Cuối cùng, khi bắt tay đầu tư, ông Kiên vỡ ra là thực tế không như vậy. Ông cho biết, sau khi bán cổ phần, giải quyết xong nợ nần, ông sẽ rút lui và không mơ tưởng gì tới sản xuất ô tô nữa.