Các thủy điện Trung Quốc xây dựng tại nước ngoài xuất hiện những 'vết nứt' khổng lồ

Cụ thể, một báo cáo mới cho biết có rất nhiều công ty của Trung Quốc không đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về xã hội và sinh thái. Báo cáo của IR được thực hiện dựa trên các cuộc phỏng vấn và làm việc trực tiếp tại 7 dự án đập nước ở Uganda, Bờ biển Ngà, Pakistan, Lào, Chile và Campuchia từ năm 2016-2019.

Các nhà nghiên cứu của IR nói rằng các công ty Trung Quốc "thường xuyên thỏa hiệp về các mục tiêu xã hội - môi trường, và sau đó hành động bất chấp các chính sách họ đã đề ra để hoàn thành các chỉ tiêu đúng thời hạn và đảm bảo không vượt ngân sách cho phép".

"Nếu các công ty muốn được coi là đạt tiêu chuẩn trong lĩnh vực này, thì họ cần hoàn thành một số điều kiện trước khi khởi công một dự án", ông Josh Klemm, Giám đốc chính sách của IR và là một trong những tác giả của báo cáo trên, cho biết.

Theo thống kê, các công ty Trung Quốc cũng phụ trách tới 2/3 số công trình đập nước lớn trên toàn thế giới. Ngoại trừ dự án đập Alto Maipo ở Chile, thì 6 dự án còn lại đều do các nhà thầu Trung Quốc đảm nhiệm.

Công ty Trung Quốc phủ nhận trách nhiệm

Có đến 4/7 công trình nói trên không công khai bản đánh giá tác động tới môi trường, và nhiều dự án không xét đến những mối lo ngại ở địa phương trong bản đánh giá của họ, theo báo cáo của IR. 

Các công ty Trung Quốc "đổ trách nhiệm cho chính quyền địa phương", và nói rằng những vấn đề nói trên không nằm trong nghĩa vụ của họ, IR cho biết.

Tại Uganda, công ty Điện Nước Quốc tế Trung Quốc đã khởi công dự án nhà máy thủy điện Isimba trên sông Nin Trắng. Đập nước trị giá 568 triệu USD nhận 85% vốn đầu tư từ Ngân hàng Xuất Nhập khẩu Trung Quốc, ảnh hưởng trực tiếp tới khu vực rìa núi Kalagala, thác nước Kalagala.

Tuy nhiên, đến nay nhà thầu Trung Quốc vẫn chưa tiến hành đánh giá thiệt hại. Trả lời phỏng vấn của IR, công ty Điện Nước Quốc tế Trung Quốc đã đổ trách nhiệm cho chính quyền Uganda khi đã không thực hiện các cuộc đánh giá tác động.

Tại Pakistan, việc đánh giá tác động của dự án thủy điện Neelum-Jhelum trên sông Neelum được thực hiện trong thời gian công trình này được xây dựng, và đến 3 năm sau mới được công bố kết quả.

Nhà thầu dự án thủy điện Neelum-Jhelum, tập đoàn Gezhouba, khẳng định rằng  việc đánh giá tác động và bố trí cho người dân tái định cư là trách nhiệm của người sở hữu công trình này - Cơ quan Quản lý Phát triển Điện lực Pakistan.

Một quản lý cấp cao của tập đoàn Gezhouba cho biết dự án thủy điện Neelum-Jhelum sẽ không gây ra vấn đề trầm tích vì họ đã điều chỉnh cấu trúc dòng chảy tầng đáy, thay vì xây dựng các đập tràn chặn bề mặt sông thông thường.

Và ở Bờ biển Nga, công ty Thủy điện Quốc tế Trung Quốc đã bỏ qua những lo ngại về vấn đề môi trường của dự án nhà máy thủy điện Soubré. Dự án trị giá 572 triệu USD này nhận phần lớn tiền đầu tư từ Ngân hàng Xuất Nhập khẩu Trung Quốc.

Ngay cả công ty của Mỹ cũng bất chấp những "cảnh báo đỏ"

Theo IR, các nhà thầu thường xuyên phớt lờ những dấu hiệu được coi là "cảnh báo đỏ" tại các dự án này.

Công ty Thủy điện Sông Huaneng Lancang của Trung Quốc đã khởi công dự án thủy điện Lower Sesan 2 tại Campuchia, bất chấp làn sóng phản đối của cộng đồng địa phương.

Công ty AES của Mỹ tại Chile cũng xây dựng dự án Alto Maipo bất chấp sự phản đối của công chúng về những tác động tiêu cực đối với nguồn cung cấp nước uống cho thủ đô Santiago.