1 xã ở Hà Nội có cách đặt họ tên độc nhất ở Việt Nam, người dân tuyệt đối không được nhắc đến 1 từ

Tại Việt Nam, khi đặt tên người ta thường đặt theo cấu trúc Họ + Đệm + Tên. Thế nhưng, một nơi ở Hà Nội lại có cách đặt khác hoàn toàn với thông thường: Họ nằm ở giữa tên và đệm và con trai, con gái lại đảo vị trí họ tên khác. Nơi này chính là xã Cộng Hòa, huyện Quốc Oai, TP Hà Nội.

Được biết, nguồn gốc cách đặt tên "độc nhất vô nhị" này xuất phát từ một truyền thuyết về đình làng So. Theo đó, mùa xuân năm Canh Thìn (930), vợ chồng ông Cao Hiển và bà Lã Thị Ả ở hương Vạn Kỳ, huyện Gia Định, phủ Thuận An, đạo Kinh Bắc đang đánh chài lưới trên sông Như Nguyệt thì kéo lên được 15 dật vàng. Nhờ vậy mà ông bà thoát cảnh nghèo khó, dần làm ăn khấm khá hơn. Dù cuộc sống tốt hơn nhưng ông bà đến tuổi ngoài 50 vẫn không có con, cầu cạnh trăm bề vẫn chẳng ăn thua. Đến khi được chỉ dẫn đến đền Hữu Linh, trang Sơn Lộ (thuộc địa phận làng So) cầu tự thì sự việc kì lạ mới bắt đầu xảy ra. 

Cụ thể, khi ông bà làm lễ tạ rồi xuống thuyền cùng với hai người vạn chài xuôi dòng sông Hát (một nhánh sông Hồng chảy về sông Đáy) thì trời bỗng nhiên tối sầm lại, gió lớn nổi lên, trên bầu trời đen kịt như đêm bất ngờ xuất hiện đám mây vàng hạ dần xuống người bà Lã. Quá sợ hãi nên bà nằm miên man 1 hồi. Không lâu sau, bà có mang và hạ sinh 3 con trai vào tháng 2 năm Quý Tỵ (933). 3 con của Lã thị lớn lên khôi ngô tuấn tú, trở thành các thanh niên cường tráng, theo chân Đinh Tiên Hoàng đi dẹp loạn 12 sứ quân. Sau khi Đinh Tiên Hoàng lên làm vua đã sắc phong 3 ông là tam vị Thông Hiện nguyên soái Đại Vương, được dân trong vùng làm đình thờ phụng, cũng bái cho đến ngày nay. 

Làng So kể trên sau này được chia làm hai xã Cộng Hòa và Tân Hòa nhưng nơi nơi "gốc" nhất vẫn là xã Cộng Hòa. Xã Cộng Hòa có 34 dòng họ và đến nay vẫn duy trì tập tục của làng So, đó là khi đặt tên cho con cháu sẽ để họ ở giữa. Cụ Nguyễn Danh Hữu, 73 tuổi là người làm thủ từ đình So được hơn 20 năm cho biết đình làng So được xây dựng năm 1673, cho đến hiện tại đã duy trì cách đặt tên độc đáo như trên được khoảng 400 năm. Ông còn lấy chính tên của mình để giải thích cặn kẽ về tục lệ đặt tên ở nơi đây: “Như tên tôi là Nguyễn Danh Hữu, đi học hành người ta cứ nghĩ họ của tôi là Nguyễn, nhưng theo tục lệ làng thì họ tôi là Danh, tên đệm là Nguyễn, tên chính là Hữu. Từ xa xưa cha ông đều đặt như vậy, lớn lên chúng tôi cứ theo như thế mà đặt tên cho con cháu. Trước đây chúng tôi ở tỉnh Hà Tây cũ mỗi lần đăng ký khai sinh cho con, bộ phận Tư pháp cũng thắc mắc về cách đặt họ đứng giữa tên. Họ cũng bảo chúng tôi đảo tên họ lên đầu, nhưng chúng tôi bảo đó là tục lệ của dân làng chúng tôi. Cha ông đặt thế nào thì giờ con cái cũng phải đặt thế”.

Chủ tịch UBND xã Cộng Hòa Vương Đắc Thủy tiết lộ rằng tục lệ cũng gây ra không ít phiền toái khi họ của bố và con khi so sánh giấy khai sinh không giống nhau, khó khăn trong việc làm hồ sơ đi học và xin việc. Bản thân ông cũng từng gặp rắc rối vì cách đặt tên của mình. Ông kể: “Những năm còn trong quân ngũ, tôi được đơn vị cho kết nạp đảng, tôi có khai là Vương Xuân Hùng và nói là họ của tôi là họ Xuân chứ không phải họ Vương. Thủ trưởng đơn vị ngỡ ngàng, không tin đã cho người về địa phương xác nhận. Chính vì thế một năm sau tôi mới được kết nạp đảng”. Chính vì những bất cập đó mà từ năm 2008, những đứa trẻ ra đời dù trai hay gái cũng đều thống nhất mang họ bố để cho phù hợp với pháp luật hiện hành. Và tất nhiên tục lệ đặt họ ở giữa tên vẫn được duy trì như cũ. 

Ngoài cách đặt tên độc đáo thì người dân xã Cộng Hòa, huyện Quốc Oai còn có 1 từ mà ai cũng phải kiêng kị, không được nhắc đến, đó là "nước lã". Người dân từ xưa dù có dùng nước ao hồ, nước giếng, nước mưa thì đều gọi là nước chưa đun sôi chứ không gọi là nước lã bởi theo truyền thuyết đình làng So, từ "Lã" là họ bà Vương Mẫu, người sinh ra tam vị Thông Hiện nguyên soái Đại Vương mà người dân đang thờ cúng. Nếu có lỡ mồm nói ra từ cấm kị thì phải đến đền thờ của Vương Mẫu để xin tha thứ.