Quả thật, chủ đề đang gây sốt trong giới công nghệ những ngày gần đây chỉ có thể là Pinterest - mạng xã hội mới với những bước phát triển được coi là thần kỳ. Và cũng giống như khi phân tích các startups khác, sau khi đã nghiền ngẫm chán chê mê mải về các vấn đề cơ bản như Pinterest là gì, tính năng ra sao, tại sao nó lại thu hút được sự chú ý của mọi người…thì vấn đề cuối cùng sẽ là "tiền" - hay nói khác đi là khám phá mô hình kinh doanh và xác định xem nó đang và sẽ kiếm tiền từ đâu? Hiện tại Pinterest vẫn chưa thể hiện một mô hình kinh doanh cụ thể, vì thế chúng ta sẽ đi sâu tìm hiểu về phương thức kiếm tiền của mạng xã hội này.
Vấn đề
Trong khi tìm hiểu câu hỏi cho câu trả lời trên, người viết đã lang thang trên Internet nhưng chưa tìm được nhiều thông tin, phân tích về vấn đề này. Điều này cũng hoàn toàn dễ hiểu, vì với một mạng xã hội mới xuất hiện từ 2010 thì việc trọng tâm vẫn là hoàn thiện các tính năng và mở rộng tầm ảnh hưởng hơn là bắt đầu tìm kiếm nguồn thu.
Tuy nhiên, có một số thông tin khá là bất ngờ và có thể gây shock. Thông tin này được chia sẻ bởi blogger Josh Davis, sau đó được hàng loạt các báo lớn như CNN, NYTimes, CBSNews và các trang công nghệ như Mashable, Tech Crunch trích dẫn lại, đủ để thấy mức độ tin cậy của nguồn tin. Sau khi phân tích, Josh kết luận về cách thức mà Pinterest (đã từng) kiếm doanh thu như dưới đây:
Nếu bạn đăng một hình ảnh (Pin) về một sản phẩm/dịch vụ nào đó lên Pinterest mà sản phẩm này đang có trong các chương trình Affiliate, Pinterest sẽ chèn thêm (hoặc thay thế trong trường hợp người dùng đưa link Affiliate của chính mình) link aff của riêng họ. Khi ai đó click thông qua link đó tiến hành mua sản phẩm, Pinterest sẽ được trả % trên giá trị sản phẩm vừa bán đó.
Lý giải một chút về mô hình cơ bản của Affiliate marketing: có thể hiểu đơn giản là bạn đăng ký làm “đại lý bán hàng” cho các nhà cung cấp sản phẩm, dịch vụ, bạn sẽ nhận được link aff, hay ID riêng của mình, nhiệm vụ của bạn là promote các link này để làm sao càng nhiều người biết đến và mua hàng thông qua link aff của bạn càng tốt. Bạn sẽ nhận được % hoa hồng từ doanh thu bán hàng này.
Có hai vấn đề ở đây.
Thứ nhất vấn đề thời gian, Pinterest đã tiến hành kiếm tiền từ quá sớm, ngay từ khi còn đang trong giai đoạn Beta. Điều này thật không giống như các mạng xã hội khác từng làm - chỉ chuyên tập trung vào việc hoàn thiện tính năng và mở rộng. Điển hình như Twitter và Facebook đã trải qua một thời gian dài phát triển, thu hút người dùng trước khi quyết định việc chấp nhận quảng cáo để tạo doanh thu.
Thứ hai là vấn đề cách làm, Pinterest tiến hành một cách lặng lẽ, không đưa ra bất cứ thông báo nào cho người dùng. Đây mới là vấn đề đáng lưu tâm và gây chú ý. Khi tham gia các chương trình Affiliate, một trong những điều cơ bản khi bạn promote các link aff của mình là bạn cần phải làm rõ với người đọc rằng đó là các link aff, các liên kết quảng cáo.
Lý do bởi Luật pháp Mỹ (Federal Trade Commission ) có quy định đại loại rằng mọi chủ thể sáng tạo nội dung trong đó khuyến khích, thúc đẩy các hành vi mua hàng và nhờ đó thu được lợi ích tài chính thì cần phải tuyên bố rõ ràng. (Đây cũng chính là lý do mà người dùng khi tham gia MMO: chơi aff hay Google Adsense, nên có thêm mục Disclosure Policy trên các website của mình).
Bất kỳ một blogger nào cũng có thể nhận thức và thực hiện điều đó, nhưng Pinterest thì không (hoặc chưa?)
Một vấn đề nữa là cảm giác, việc bỏ tiền mua hàng và làm lợi cho người khác thật không thú vị cho lắm.
Rõ ràng Pinterest đang kiếm tiền trên nội dung của người dùng.
Theo Josh, Pinterest đã sử dụng dịch vụ của Skimlinks để chỉnh sửa/tự động chèn link aff vào các Pins có chứa link liên quan đến các sản phẩm và với lượng traffic khổng lồ của mình, Pinterest đã trở thành khách hàng lớn nhất của Skimlinks, mang lại nguồn thu lớn cho hãng (Skimlink nhận được 25% doanh thu từ các link affiliate).
Phản ứng của Pinterest?
Pinterest đã không đưa ra một thông báo chính thức nào. Tuy nhiên, sau khi đọc được bài viết của Josh thì CEO Ben Silbermann đã có một cuộc trao đổi qua điện thoại với Josh. Ben nhấn mạnh một số vấn đề trong cuộc trao đổi:
Việc sử dụng Skimlinks chỉ với mục đích để thử nghiệm, không phải là kế hoạch kinh doanh lâu dài của hãng, và rằng hãng đã dừng việc dùng Skimlinks từ đầu tháng 2 năm nay, 1 tuần trước bài viết của Josh. Trong thời gian này, mối quan tâm chính của Pinterest không phải là tạo doanh thu, hãng chỉ đang cố gắng tìm hiểu cách thức người dùng sử dụng sản phẩm, và Skimlinks là một trong những thử nghiệm đó.
Không phải Pinterest đang phớt lờ vấn đề này, mà hãng đang cố gắng tìm ra cách phản hồi tốt nhất. Các hoạt động của Pinterest là hoàn toàn minh bạch, tuy nhiên với vai trò là một trong những startups phát triển nóng nhất hiện nay, hãng còn nhiều vấn đề để quan tâm và giải quyết hơn là việc theo dõi và phản hồi lại tất cả những thông tin liên quan. Hơn nữa, nguồn lực của hãng là hạn chế, chỉ với 16 thành viên, không cho phép thực hiện điều đó.
Gần đây, Pinterest đã bổ sung thêm mục “How does Pinterest make money?” trên trang chủ như một động thái xoa dịu truyền thông và cũng như để làm rõ vấn đề tạo doanh thu của hãng:
"Right now, we are focused on growing Pinterest and making it more valuable. To fund these efforts, we have taken outside investment from entrepreneurs and venture capitalists. We’ve tested a few different approaches to making money such as affiliate links. We might also try adding advertisements, but we haven’t done this yet.
Even though making money isn’t our top priority right now, it is a long term goal. After all, we want Pinterest to be here to stay!"
Pinterest đúng hay sai?
Có một câu nói của Việt Nam mà chúng ta có thể áp dụng trong trường hợp này, đó là “Có lý nhưng không có tình”. Lý thể hiện ở 2 điểm:
Điều khoản sử dụng dịch vụ (Terms of Service – TOS) của Pinterest - bất kỳ người dùng nào khi tham gia đều đã đồng ý - cho phép hãng có thể làm bất cứ điều gì với nội dung của người dùng. Hãy thử xem qua một đoạn trong TOS nhé (chắc rằng 90% người dùng khi đăng ký Pinterest hay bất kỳ mạng xã hội nào đều không hề ngó ngàng tới TOS mà chỉ đơn giản nhấn Accept):
"You hereby grant to Cold Brew Labs a worldwide, irrevocable, perpetual, non-exclusive, transferable, royalty-free license, with the right to sublicense, to use, copy, adapt, modify, distribute, license, sell, transfer, publicly display, publicly perform, transmit, stream, broadcast, access, view, and otherwise exploit such Member Content".
Đại ý là Pinterest được toàn quyền với nội dung mà người dùng đưa lên. Và như vậy, việc chèn thêm link hay sửa link aff rõ ràng không sai.
Theo luật của Federal Trade Commission nêu ở trên, Pinterest có promote các link aff của mình, tuy nhiên, Pinterest lại không phải người trực tiếp tạo ra nội dung mà là do người dùng upload lên và chia sẻ.
Thật ra, người dùng cũng không quá khắt khe với vấn đề này, bởi lẽ các Web Startups cần có nguồn thu, cần hỗ trợ tài chính để vận hành dịch vụ, phát triển sản phẩm của mình phục vụ người dùng. Tuy nhiên, điều đáng nói ở đây chính là thái độ mập mờ, không rõ ràng của Pinterest. Một tuyên bố rõ ràng ngay từ đầu có lẽ là tất cả những gì mà người dùng cần.
