Gia nhập tinhte.vn cũng được hơn nửa năm, so với các trang tinh tức khác như cnet.com, allthingsd.com và appleinsider.com thì tôi đặc biệt thích trang web này, vì đây là nơi duy nhất tôi có thể trao đổi cùng tranh luận nho nhỏ về các tin công nghệ bằng tiếng Việt. Các trang kia là nơi tìm hiểu tin tức chính của tôi, tranh luận bằng tiếng Anh cũng không mấy hứng thú do hằng ngày nói chuyện với người Mỹ cũng đã đủ. Do có hơn nửa năm tạm thời biết được một ít cách dùng cùng ý kiến của 1 bộ phận nhỏ người dùng về đồ điện tử trong tinhte.vn, nên tôi mạo mụi làm 1 bài viết nho nhỏ mang tính chất "ý kiến cá nhân" về "Smartphone, tablet và các vụ kiện tụng của các thương hiệu điện tử tiêu biểu".
Có lẽ nếu ba phần của bài này được đem lên trang nhất thì tôi tin chắc mình sẽ bị "ném gạch" từ rất nhiều fan của nhiều hãng mà tôi sẽ đề cập đến. Do là "ý kiến cá nhân" nên sẽ có nhiều lúc tôi tỏ ra bên vực hãng này mà chê bai hãng khác, đây là điều không tránh khỏi nên các bạn cứ mặc sức mà "ném gạch", vì biết đâu sẽ có vài ý kiến đối lập giúp tôi thay đổi cách nhìn 1 vấn đề nào đó trong bài viết này. Và xin được chia làm 3 phần, nếu thấy được nhiều bạn hưởng ứng trao đổi thì tôi sẽ viết tiếp phần 2 và 3. Nhất là về phần 3 liên quan đến kiện tụng, có lẽ sẽ giúp bạn nắm rõ thông tin hơn về việc ai kiện ai, do đâu mà có xích mích.
Xin đi vào vấn đề nhạy cảm nhất trong tinhte.vn (và cả thế giới công nghệ trên thế giới) hiện nay là các thiết bị về smartphone. Nổi cộm hiện nay là cuộc đối đầu của anh chàng độc thân giàu có nhất là Apple và anh chàng nhiều vợ không giàu bằng nhưng nổi tiếng ngang ngửa là Google, với đại diện là iOS (iPhone, iPad, iPod touch) và Android OS (trừ Apple, Microsoft và Nokia ra thì toàn bộ các hãng khác đều dùng OS này). Và tôi chỉ nói về 2 anh này.
Đại đa số người dùng Android trong đây luôn có câu cửa miệng "Dùng iPhone chỉ là khoe của chứ không biết gì về công nghệ. Đắt tiền mà cấu hình không xứng với số tiền bỏ ra. Hãy là người dùng thông minh!"; và một bộ phận lớn người dùng iOS cũng luôn cho rằng "Không tiền mua iPhone mới nói vậy. Dùng iPhone mới thể hiện đẳng cấp!". Theo bạn thì ai đúng ai sai khi có những suy nghĩ này? Với tôi, những ai có suy nghĩ giống như 2 lối trên đều sai, đều là những người không hề có chút kiến thức hay không hề biết suy nghĩ khi phát biểu hay cho rằng như vậy.
- Tại sao bạn cho rằng không biết dùng các chức năng của smartphone hay tablet, cụ thể là của iOS đều là khoe của, hay không am hiểu công nghệ? Và nhiều bạn áp đặt cách dùng vào những đối tượng này là "xài smartphone như vậy là phí phạm, thà dùng Nokia 1020". Thời đại smartphone là nằm vào thế kỷ 21, chứ không còn ở thế kỷ 19 hay 20 khi mà từng món đồ từ rẻ đến xa xỉ đều thuộc từng lớp đối tượng khác nhau trong xã hội. Thời đại này bạn có tiền thì bạn có quyền mua bất kỳ thứ gì mình muốn mà không sợ sự soi mói của xã hội. Tại sao bạn phải "bắt buộc" người dùng iPhone (từ đây xin lấy iPhone đại diện cho cả iOS) phải biết "vọc", phải biết sync qua iTunes, phải biết các chức năng khác của nó ngoài 3 thứ chính là nghe, gọi và SMS... ? Tôi có tiền chẳng lẽ tôi không thể mua iPhone dùng? Hoặc tôi mới lần đầu tiên chuyển qua dùng smartphone và tôi cũng không biết gì về thế giới smartphone, vậy tôi cũng không có quyền dùng iPhone? Bạn bỏ thời gian hàng tháng lê la trên Internet để tìm hiểu về smartphone để rồi không cho phép những ai không biết gì về nó mua iPhone chỉ để nghe gọi à? Bạn nghĩ gần 200 triệu smartphone chạy Android đều do người am hiểu công nghệ sử dụng à?
Đồ công nghệ không bắt buộc bạn phải am hiểu về nó mới được dùng, giống như việc 1 ông chủ không có bằng lái xe vẫn có thể mua chiếc Phantom về và chỉ ngồi phía sau để thưởng thức nó. Tôi đã xem lại video giới thiệu iPhone ra đời của Steve Jobs năm 2007, khi đó ông nhấn mạnh Apple làm iPhone với mục đích biến nó dễ dùng nhất trong sự phức tạp, rối rắm của smartphone lúc bấy giờ. iPhone đã hơn 4 năm tuổi và chúng ta thấy giao diện cùng cách sử dụng của nó không thay đổi nhiều cho tới iOS 5. Và nếu ai đang dùng iPhone từ 2 năm trở lên sẽ thấy rằng bạn thật sự không cần quá nhiều chức năng trong đó, hằng ngày bạn chỉ dùng vài cái chính trong đó như nghe gọi (gồm facetime), SMS, photo và camera, nghe nhạc, Internet, video (gần như là chức năng ít dùng nhất trên iPhone), còn những thứ khác có lẽ cả năm hay vài tháng bạn mới rớ tới nó một vài lần. Khi nghe Apple quảng cáo thêm vô vài chục đến cả trăm chức năng mới vào iOS thì ai cũng ham, nhưng thực tế khi sử dụng thì một bộ phận rất nhiều người dùng bình thường chả ai ham muốn mà vọc vạch hàng ngày để tìm hiểu nó, trừ 1 bộ phận nhỏ là các nhà phát triển và các bạn thích vọc vạch. Bởi Apple đã hướng người dùng iPhone sử dụng smartphone theo 1 cách khác: Application mới là thứ cho bạn vọc trên smartphone chứ không phải iOS. Khi viết bài này hôm qua thì trên trang http://www.apple.com/itunes/25-billion-app-countdown đã bắt đầu chương trình đếm lượt down app thứ 25 tỷ. Nhìn vào con số 25 tỷ này chỉ trong vòng 3 năm lẻ 7 tháng thì rõ ràng Apple hoàn toàn thành công khi hướng khách hàng của mình quan tâm đến app là chính.
Xin chia sẻ kinh nghiệm khi tôi vào các Apple Store và các cửa hàng AT&T hay mall bán điện thoại chạy Android: người tới xem iPhone, iPad hay iPod touch hầu hết đều không hề quan tâm cho lắm tới cấu hình mạnh yếu ra sao của bộ 3 này, họ cũng rất ít để ý xem iOS chạy được chức năng gì khác ngoài những thứ chính mà Apple quảng cáo trên tivi hay các panel tại các cửa hàng, mà hầu hết đều tới vọc các app cài sẵn trong đó. Người xem Android cũng vậy, chỉ 1 số ít người hiểu rõ về smartphone mới chú ý tới cấu hình hay Android phiên bản nào, có chức năng gì mới, còn lại vẫn chú trọng và vọc các app cài sẵn là chính. Bạn có thể cho rằng tôi sai, nhưng môi trường sống xung quanh tôi đã khiến tôi có lối suy nghĩ này. Kể cả người dùng bình thường xài Android, ít ai rảnh mà up rom hay cài lại OS hàng tháng hay hàng tuần, chế độ mặc định từ khi mua về là cách dùng nhiều nhất mà tôi thấy hiện tại, trừ những anh bạn choi choi hay những ai có công việc liên quan tới môi trường công nghệ này mới có thời gian mà chỉnh sửa smartphone đang dùng. Còn iPhone thì tỷ lệ JB để tùy biến không hề nhiều như bạn nghĩ, và cũng bởi sự đơn điệu không thay đổi nhiều qua từng năm của iOS mà người dùng iPhone chỉ tìm hiểu "tuần này có app gì hay, game nào đang nổi tiếng" mà không ai chú trọng về cái giao diện bất biến của nó. Bạn để ý sẽ thấy người dùng iPhone bình thường hay khoe 1 app hay nào đó mà họ mới mua, hay chia sẻ những tấm hình có trong đó chứ không ai khoe "mới thay đổi hình nền, giao diện mới (mặc dù chỉ JB mới làm được)". Con nít khi cầm iPhone của ba mẹ chúng đem khoe với bạn bè thì app là vũ khí chính để khoe khoang, chứ cấu hình máy hay tùy biến giao diện thì không ai quan tâm đẹp xấu ra sao để chúng khoe.
Phương châm của Apple khi làm iPhone là biến sự phức tạp rối rắm của smartphone thành sự đơn giản, ai cũng có thể dùng giống nhau, già trẻ lớn bé chỉ cần bỏ ra vài tiếng là có thể nắm rõ cách sử dụng nó. Vì vậy không lý gì Apple lại để người dùng vọc tới lui cái OS nhằm phức tạp hóa trong cách dùng. Bạn muốn gì thì chỉ cần tìm app trong App Store down về là xong, khi cần thì chỉ việc mở app đó ra thôi, rất đơn giản. Apple hoàn toàn không muốn bạn săm soi cặn kẽ vô cái OS của họ làm gì ngoài mấy chức năng chính, vì như vậy thời gian bạn quan tâm tới OS sẽ nhiều hơn là quan tâm tới App Store, điều này khiến cho mục đích kiếm tiền từ app sẽ ảnh hưởng đáng kể. Google thì khác, kiếm tiền trên app chỉ là thứ yếu của họ, kiếm tiền từ quảng cáo cùng thu thập thông tin mới là thứ chính nên cho dù bạn không trả 1 xu cho tất cả app trên smartphone của bạn thì Google vẫn có lời hàng tháng.
- Quay qua vấn đề fan Apple trong đây hay chê bai người dùng Android "không tiền, iPhone mới đẳng cấp, vô đối": một người mang dép mặc quần áo bình thường đi xe quèn chưa chắc là người không tiền, có khi họ giàu nứt vách nhưng với tính cách không khoe khoang nên họ không chú trọng đến vật chất bên ngoài, mà họ có sở thích làm giàu là chính chẳng hạn. Bạn cho rằng iPhone thể hiện đẳng cấp chứ với bản thân tôi nó cũng chỉ là 1 cục sắt 2 mặt gắn kính dùng để nghe gọi, giải trí và hỗ trợ công việc thôi. Nhiều người không nhà không tiền vẫn sở hữu được iPhone, ngược lại nhiều người dùng Android đi xe xịn nhà cao cửa rộng, tiền mặt đủ đốt chết bạn chứ đừng nói "xài iPhone mới đẳng cấp, tự tin, còn nghèo mới dùng Android". Ngoài ra iPhone và iOS vẫn có những hạn chế nhất định đối với những ai am hiểu về công nghệ này chứ không hề "vô đối" như bạn tưởng. Apple cũng không phải công ty do các vị thần tiên tạo ra mà mỗi vấn đề hay tính năng nào được Apple đưa vào cũng là nhất.
Thế giới công nghệ của smartphone và tablet ngày nay không đủ đắt tiền để bạn có thể cho rằng ai sở hữu iPhone hay Android là giàu hay nghèo. Nếu nhìn vào công nghệ của âm thanh, hình ảnh, xe hơi, thời trang, đồng hồ... thì giá trị của smartphone hay tablet quá rẻ, quá bèo mà ai cũng có thể sở hữu nó, trừ khi bạn thật sự rất nghèo thì không nói. Vì vậy iPhone chưa đủ trình độ để bạn "thể hiện đẳng cấp khi cầm trên tay" đâu, bởi giá trị của nó chỉ tương đương với những smartphone cùng cấp khác thôi. Chỉ có sự ổn định và thương hiệu Apple là nhỉnh cùng độ hot là hơn so với hãng khác. Chỉ khi nào bạn lái chiếc Lamborghini, đeo trên tay đồng hồ Patek chẳng hạn thì bạn có nói "những cái này thể hiện đẳng cấp của tôi" thì không ai dám nói gì vì quả thật đó là những thứ không phải ai cả đời có thể sở hữu chúng.
- Hiện tại tôi dùng 4S và tôi hoàn toàn thích sự đơn điệu của iOS, xin nói thẳng là hoàn toàn không hề có hứng thú với Android (dù đã từng dùng smartphone chạy Android đầu tiên cùng Motorola Xoom trong 1 thời gian ngắn), bởi lẽ cuộc sống hàng ngày còn rất nhiều thứ khác chiếm nhiều thời gian quan trọng hơn so với thời gian tôi xài 4S. Vì vậy sự khó chịu của cái giao diện bất biến trên iOS hoàn toàn zero với tôi. Nếu bắt tôi phải bỏ thêm thời gian chỉnh sửa thêm thắt mới làm cho smartphone của mình chạy ổn định như của Android thì tôi sẽ nói "không" với nó. Đối với bạn những việc như vậy mới là cách dùng cho smartphone, nhưng với người dùng cơ bản như tôi thì smartphone càng đơn giản, không cần vọc vạch mà nó vẫn ổn định, mọi thứ đều automatic mới gọi là "smart". Tôi không hề chê Android hay dở ra sao, nhưng do bởi sự phân mảnh của nó nên khi muốn dùng 1 cách mượt mà như iPhone thì tôi sẽ phải bỏ ra nhiều thời gian mày mò trên Internet tìm kiếm các bản ROM, hay cách vài tuần hay vài tháng phải reset lại mới có được sự ổn định, một điều gây khó chịu với những ai coi smartphone "chỉ là cái phone, không hứng thú dành nhiều thời gian cho 1 cái phone". Nếu nói người dùng Android thích sự phức tạp, rối rắm thì người dùng iPhone lại thích sự đơn điệu, đơn giản. Trừ những ai thích iPhone và lại thích phá phách thì mới JB và tùy biến đủ thứ trên đó. Ngay cả vấn đề down app trực tiếp trên iOS device và trên Android cũng có sự khác biệt: trên iOS hoàn toàn tự động install sau khi đã down về, còn Android không như vậy, khi down về bạn phải làm 2 thao tác là tìm cái file đó rồi nhấn install thì app mới hoạt động (không biết hiện tại bản 4.0 ra sao nhưng bản 2.3 mà tôi từng dùng là vậy).
- Nói đến vấn đề gò bó của iOS với iTunes, về việc copy hay share hình ảnh, nhạc, video của iPhone so với smartphone khác thì quả thật bạn không được tự do như vậy. Theo cá nhân tôi nghĩ là do 3 nguyên nhân: việc sync với iTunes và không thể Copy&Paste đơn giản sẽ giúp cho nạn sao chép file lậu từ iTunes giảm bớt một phần, muốn xem phim, nghe nhạc, đọc sách thì làm ơn mua những thứ có bản quyền trên đó; iTunes là nơi bán trực tuyến của Apple vì vậy không lý do gì họ không bắt buộc bạn phải ít nhất 1 lần lê la trên iTunes xem nó có gì không, nó bán cái gì, dù hiện tại iOS 5 không phụ thuộc PC do có iCloud nhưng app iTunes vẫn còn đó thì chắc chắn bạn lâu lâu cũng sẽ dùng iTunes trên PC; việc copy trực tiếp từ iPhone (nguyên bản không JB) qua 1 thiết bị khác là gần như bất khả thi, Bluetooth trên iOS không cho phép copy qua lại bất kỳ file gì, điều này có thể gây khó chịu nhưng nó lại là lá chắn bảo mật khá tốt, không ai muốn mọi file nhạc, ảnh, phim trong máy mình bị copy dễ dàng khi cho người bạn mượn chừng vài phút.
- Vấn đề nổi trội khác có lẽ là cấu hình của smartphone. Nếu ai đã từng đọc qua một số comment của tôi lúc trước thì biết rằng tôi không hề quá quan tâm đến cấu hình smartphone mạnh yếu ra sao, vì đây là phone, không phải laptop hay PC chơi game. Trừ iPhone 3G có cấu hình thuộc hàng tốt nhất lúc bấy giờ do smartphone màn hình cảm ứng còn mới mẻ ra, những thế hệ sau của iPhone đều có cấu hình khá tốt chứ không thuộc hàng top. Nhưng độ mượt mà và nhanh nhạy thì nó thuộc hàng top, vậy là đủ. Người dùng iPhone có 1 thiệt thòi là không thể khoe cấu hình máy, do bạn cùng dùng chung 1 cấu hình duy nhất trong vài chục triệu người dùng chung quanh mình. Do vậy, Apple cũng rất khôn ngoan không bao giờ xoáy sâu về chi tiết mỗi máy iPhone mới có cấu hình ra sao, mà họ tập trung giới thiệu tốc độ nhanh chậm ra sao so với máy tiền nhiệm. Bạn đang dùng iPhone 4, khi thấy Apple giới thiệu iPhone 4S có chip nhanh gấp đôi với đồ họa gấp 7 so với iPhone 4, camera 8 so với 5 và chụp ảnh cực nhanh, vậy đã đủ khiến người dùng bình thường hứng thú mua nó mà không cần săm soi xem chip xung nhịp bao nhiêu, graphic loại nào, camera của hãng nào. Không người dùng cơ bản nào rảnh rỗi mà soi mói làm cách nào Apple sử dụng cấu hình không quá cao mà vẫn cho ra thế hệ máy mới có tốc độ hơn hẳn thế hệ cũ, họ chỉ cần biết cái iPhone sắp ra dùng nhanh hơn hẳn mọi tốc độ của cái đang xài là ok.
Quay qua Android, cái thu hút người mua smartphone chạy OS này chính là cấu hình. Do Android OS loạn tùng xèo các phiên bản cho các loại máy khác nhau mà các hãng sản xuất phải phơi bày cấu hình nhằm thu hút khách hàng. Và anh Samsung là hãng nhiệt tình nhất trong vấn đề này, hãy nhìn vào mỗi model Samsung ra mắt thì họ đem cấu hình ra khoe là chính, còn Android OS tích hợp trên đó có đặc tính gì, công nghệ gì thì gần như không ai biết. Chỉ trừ các thế hệ Google phone do Samsung làm ra là có nói sơ qua về Android OS. Chúng ta cũng phải thông cảm cho các hãng sử dụng Android, bởi chỉ có Google mới quyết định ngày nâng cấp version mới cho model này hay model kia thông qua các hãng này, chỉ Google mới quyết định version này có tính năng nổi bật nào, thêm được cái gì và không được cái gì. Do đó, khi giới thiệu 1 smartphone mới, các hãng này luôn đem cấu hình càng mạnh càng tốt của mình nhằm lôi kéo những ai chú trọng đến vấn đề này, chứ họ cũng không biết phải quảng cáo OS trong model đó ra sao. Vì có thể thời điểm họ quảng cáo tính năng của version 3.1 trong model đó nhưng đến lúc bán ra thì Google làm cái đùng, nâng cấp cho model đó lên version 3.2 hay 4.0 thì nhà sản xuất sẽ trở tay không kịp, giới thiệu tính năng của cái 3.1 rồi chẳng lẽ bán cho khách hàng máy đó và nói "tính năng giới thiệu lúc trước đã lạc hậu rồi, mua máy về rồi tự update lên version mới để dùng các tính năng mới hơn"? Do đó các hãng này tránh tối đa nói về Android OS phiên bản có trong máy nếu đó không phải là OS mới nhất của Google. Vậy thì lấy gì để cạnh tranh nhau, lấy gì để khách hàng biết rõ máy của mình hơn máy của đối thủ? Chỉ có cấu hình mới lấp được khiếm khuyết này, chỉ cấu hình mới giúp cho họ dễ lôi kéo khách hàng mua máy của mình cho dù cấu hình đó thuộc loại "dùng dao mổ trâu để cắt rau" so với cái OS cài sẵn trong máy. Nhưng cũng phải nhìn nhận khách quan một chút: một bộ phận không nhỏ người dùng Android không hề quan tâm tới cấu hình máy họ ra sao, mà do họ thích thương hiệu đó, hoặc giá cả của nhiều model tương đối khá rẻ nên họ chọn dùng, yếu tố hợp đồng nhà mạng cũng ảnh hưởng tới quyết định chọn mua smartphone chạy Android.
=> Trên quan điểm người thích sự đơn giản, iPhone là smartphone dễ sử dụng nhất, nó không phải là cái máy dành cho bạn săm soi hàng giờ, không phải thứ để bạn có thể vọc vạch trong đó, bởi mọi thứ đều đơn giản hóa, tự động hóa. Do đó ngoài chức năng cơ bản vốn có của 1 cái phone, thì bạn chỉ dành một ít thời gian chơi game, nghe nhạc và dùng app khi cần là rớ tới iPhone. Điều này nhắc nhở bạn rằng cái cục sắt bạn đang cầm trên tay vẫn là cái phone, dùng để liên lạc với người khác là mục đích muôn thuở vốn có của nó. Không nên suốt ngày cầm nó, mày mò suốt mà phí thời gian vốn có để giao tiếp với bạn bè, người thân. Còn mấy thứ khác chỉ dành cho những ai có đam mê riêng và hoàn toàn rảnh rỗi để tìm hiểu mọi thứ trên cái smartphone nhỏ bé, điều này thì Android hoàn toàn đáp ứng tốt hơn iPhone.
=> Phần này tôi chỉ nêu ý kiến dựa trên người đang sử dụng iPhone, do vậy sự thiên vị về Apple là không tránh khỏi. Do thời gian sử dụng Android không nhiều và đều là việc của 2,3 năm trước nên trong bài này tôi chỉ ghi thoáng qua về Android.
