Đêm qua, Apple đã đánh mất rất nhiều thứ, trong đó có những điều mà có lẽ Táo Khuyết sẽ phải rất vất vả để giành lại được. Và quan trọng nhất, bản thân chúng ta cũng đánh mất 1 thứ: Niềm tin.
<>
Cụt hứng, hụt hẫng, chán nản và thất vọng là những cảm xúc của tôi khi CEO của Apple, Tim Cook tuyên bố "Tôi thực sự rất tự hào về Apple và các nhân viên đã góp phần tạo ra sản phẩm ấn tượng bạn được thấy ngày hôm nay" và gọi iPhone 4S là "chiếc iPhone tuyệt vời nhất từ trước đến nay". Và sau đó hạ màn buổi thuyết trình giới thiệu sản phẩm được cả thế giới mong chờ một cách chóng vánh trong khi chưa hề thỏa mãn được người xem cũng như giới mộ đạo. Điều chúng ta lo sợ nhất cuối cùng cũng xảy ra: Apple không cho ra mắt iPhone 5 trong buổi giới thiệu lần này và có thể chúng ta sẽ phải chờ đợi thêm cả năm trời để được tận mắt chứng kiến chiếc smartphone này.
Trước khi bạn đọc tiếp phần dưới của bài viết, có lẽ tôi nên nói thêm đôi điều dưới góc độ cá nhân. Trước khi iPhone ra mắt phiên bản đầu tiên năm 2007, tôi từng sử dụng iPhone đời đầu chừng nửa năm, sau đó mỗi phiên bản ra mới tôi đều dùng thử 1 vài tuần gọi là để thỏa mãn trí tò mò hơn là vì sự yêu thích sản phẩm này. Tôi tự coi mình là 1 fan của Google và Android hơn là Apple, thậm chí đôi khi tôi thấy mình có nhiều bất đồng quan điểm với cả tiêu chí hoạt động lẫn cách vận hành của Apple. Từ chuyện giữ bí mật sản phẩm 1 cách quá đáng cho tới phong cách độc đoán, "ngăn sông cấm chợ" của Apple đều khiến tôi không hài lòng, và đó là 1 trong những lý do chính khiến tôi không sử dụng iPhone.
iPhone 4S với thiết kế giữ nguyên đã gây nhiều thất vọng.
Không sử dụng iPhone nhưng không có nghĩa là tôi không quan tâm đến chiếc smartphone này. Với tôi, iPhone luôn là 1 sản phẩm đi đầu, muốn biết xu hướng thiết kế trong năm tới của của smartphone ra sao, không có cách nào chính xác và hiệu quả hơn việc nhìn vào chiếc iPhone vừa mới ra mắt. Cảm ứng đa điểm điện dung, màn hình lớn, tối giản nút bấm... tất cả đều là những công nghệ, phong cách thiết kế gây ảnh hưởng sâu sắc tới cả ngành công nghiệp smartphone.
Nhưng đêm hôm qua, với việc không ra mắt iPhone 5 vốn được mong chờ từ lâu, thay vào đó là 1 chiếc iPhone 4S với thiết kế giữ nguyên chỉ thay đổi cấu hình, Apple đã đánh mất rất nhiều thứ, những thứ có lẽ Apple sẽ không thể lấy lại được.
Vị thế dẫn đầu
"iPhone 4S là chiếc iPhone tuyệt vời nhất từ trước đến nay". Tim Cook tuyên bố như vậy, và điều này đúng. Cấu hình cao hơn với CPU mạnh gấp 7 lần iPhone 4S, Camera chất lượng cao hơn, tính năng điều khiển bằng giọng nói Siri cùng với iCloud khiến iPhone 4S thực sư hữu dụng và mạnh mẽ hơn iPhone 4 rất nhiều. Nhưng đáng ra, với cương vị là CEO của Apple, Tim Cook cần phải nói được rằng "iPhone 5 là chiếc smartphone tuyệt vời nhất từ trước đến nay". Tất cả các phiên bản iPhone trước nó đều là những sản phẩm số 1 trong làng smartphone vào thời điểm ra mắt. iPhone 4S giờ đây chỉ còn có thể là "1 trong những" smartphone tốt nhất mà thôi.
Tim Cook mải mê "khoe khoang" thành tích của iPhone mà không nhận ra rằng mình đang làm ra sai lầm lớn nhất trong lịch sử Apple.
Khó có thể nói rằng iPhone 4S nổi bật hơn Galaxy S II hay HTC Sensation. Trước giờ các sản phẩm của Apple không cạnh tranh bằng cấu hình mà là bằng sự độc đáo trong thiết kế. iPhone 4S đi ngược lại nguyên tắc này và chắc chắn nó sẽ gặp rất nhiều khó khăn khi phải so tài với các đối thủ Android lõi kép với thiết kế đa dạng và cấu hình vượt trội.
Điều đáng nói nhất, đây là lần đầu tiên kể từ khi Apple tham gia thị trường smartphone công ty này để tuột mất vị trí số 1, không chỉ là số 1 về doanh số, mà còn là số 1 về sáng tạo, và tầm nhìn.
iPhone 4S sẽ không thể trở thành thiết bị "next gen" và dễ dàng bị trộn lẫn trong cả 1 biển 120 triệu chiếc iPhone 4 hiện đang lưu hành. Đối với thị trường Việt Nam nơi mà bệnh coi trọng hình thức là 1 trong những căn bệnh trầm kha biết bao năm qua, iPhone 4S khó lòng tạo được cú bật như các sản phẩm trước nó. Có thể iPhone 4S vẫn sẽ bán chạy, tuy nhiên đừng mong chờ những cơn bão giá như khi iPhone 4 mới về thị trường nội địa.
Có thể bạn sẽ lý luận rằng iPhone 3GS dù giữ nguyên thiết kế của iPhone 3G vẫn rất thành công. Nhưng như tôi đã nói trong bài phân tích trước sự kiện, thị trường hiện tại đã rất khác thị trường của 3 năm trước, iPhone 3GS ra đời khi thị trường thậm chí còn chưa có đối thủ xứng tầm với iPhone 3G. Giờ đây, sự cạnh tranh từ các smartphone chạy Android ngang tài ngang sức đã khốc liệt hơn rất nhiều và iPhone 4S sẽ không thể được đón nhận dễ dãi giống như iPhone 3GS nữa.
iPhone 4GS phần nào giải thích nguyên nhân cuộc chiến chống Android vô cùng quyết liệt mà Apple phát động thời gian gần đây. Apple đã cảm thấy khó khăn hơn trong việc cạnh tranh bằng sáng tạo, làm ra các sản phẩm tốt hơn và để dọn đường cho iPhone 4GS, Apple phải tấn công các đối thủ bằng con đường pháp lý.
Niềm tin của người sử dụng
Trước đây đôi khi tôi có 1 niềm tin gần như đã là định kiến về khả năng sáng tạo của Apple. Mỗi lần Apple ra mắt sản phẩm mới tôi lại háo hức theo dõi, mong nhận được những sự bất ngờ thú vị. Nếu có 1 công ty nào đó biết đem phép màu vào từng sản phẩm của mình, thì đó chính là Apple. Tôi còn nhớ y nguyên cảm giác bất ngờ và thích thú khi lần đầu tiên chạm vào màn hình cảm ứng của iPhone, từng cái vuốt đều khiến danh sách bài hát chạy theo quán tính hết sức tự nhiên... Tất cả những ấn tượng đó đã khiến niềm tin của tôi đặt vào sức sáng tạo của Apple là vô cùng lớn.
Niềm tin về Apple gần như đã thành 1 dạng niềm tin tôn giáo.
Nhưng khi biết rằng Apple mất 1 năm rưỡi để cho ra 1 sản phẩm như iPhone 4S, với tính năng Siri, 1 ứng dụng của bên thứ 3 được Apple mua lại, là tính năng tuyệt vời nhất của iOS 5, thì tôi thực sự cảm thấy thất vọng và cảm giác mình đã để mất đi niềm tin nơi Apple.
Chúng ta tin tưởng Apple khi Steve Jobs nói Flash không cần thiết trên mobile, chúng ta gật gù khi Apple bảo rằng ăng ten mất sóng không phải là lỗi. Nhưng giờ đây, có ai còn đồng tình khi Apple nói rằng iPhone 4S là 1 sản phẩm "đột phá"? Niềm tin và quan niệm của chúng ta về Apple có lẽ sẽ bị lung lay nghiêm trọng nếu không muốn nói là sụp đổ hoàn toàn sau đêm hôm nay.
Văn hóa Apple
Nếu bạn thấy cái cách Scott Forstall và Phil Schiller loay hoay trên sân khấu, cố gắng phô diễn tính năng Siri của iPhone 4S trong 1/3 thời gian giới thiệu sản phẩm như để chứng minh với người sử dụng rằng "iPhone 4S cũng có đổi mới đấy chứ!". 2/3 thời gian còn lại được dành để giới thiệu về chế độ Camera mới và khả năng chơi Game của iPhone 4S vượt trội ra sao.
Nếu để ý kỹ, bạn sẽ thấy điều này đi xa khỏi truyền thống của Apple như thế nào. Trong tất cả các bài giới thiệu sản phẩm từ iPhone cho tới iPad của Steve Jobs, ông rất ít đề cập tới việc sản phẩm đó có tính năng gì, mà đơn giản chỉ nói về trải nghiệm người dùng ra sao, lướt web tốt như thế nào, độ nét màn hình hữu ích đến đâu... Camera, tính năng nhận dạng giọng nói, khả năng chơi Game đều là những thứ mà Steve Jobs gần như chưa bao giờ nói tới trong các bài thuyết trình của mình, vì 1 lý do đơn giản: Chúng là những tính năng phụ trợ.
Tất nhiên, khi iPhone 4S không có gì mới người ta cũng phải cố bới móc ra những cái mới để trình bày với công chúng. Và điều này đi ngược lại tiêu chí của Apple: Đã ra mắt là phải hoàn hảo, không hoàn hảo thì không ra mắt. Apple không hề "hứa hẹn" về ngày ra mắt của iPhone 5, điều này giúp hãng không chịu sức ép chạy đua để ra mắt sản phẩm sớm cho kịp thời hạn như các hãng khác. Nhưng Apple đã không biết tận dụng lợi thế đó để im lặng phát triển và đưa iPhone 5 ra thị trường muộn hơn, và hoàn chỉnh hơn.
Bài giới thiệu về iOS 5, iCloud hầu như chỉ nói lại những điều người ta đã biết ở WWDC 2011, Siri là tính năng của iOS 5 nhưng lại "ăn gian" và đem giới thiệu trên iPhone 4S... tất cả đều khiến người xem cảm thấy thất vọng khi Apple đã "mất chất" quá nhiều kể từ sau sự ra đi của Steve Jobs. Có chăng chỉ còn lại lối lấy dẫn chứng châm chọc các đối thủ như việc Phil Schiller chế nhạo tốc độ bắt ảnh chậm của Droid Bionic.
Tin đồn
Các "máy sản xuất tin đồn" miễn phí của Apple hoạt động không biết mệt mỏi suốt 1 năm rưỡi qua, cho ra hàng trăm thậm chí là hàng ngàn tin đồn về iPhone 5, đi kèm là vài trăm concept cũng như khiến trí tưởng tượng của vô số người... bay xa. Tôi tin chắc là từ giờ tới lúc iPhone 5 thực sự ra mắt, chúng ta sẽ được sống trong 1 môi trường "sạch" tin đồn hơn.
Vì nói cho cùng, "máy sản xuất tin đồn" chính là chúng ta, con người bằng xương bằng thịt, và để lý do khiến bao năm qua, các tin đồn về Apple luôn rộn ràng đó là Táo Khuyết chưa bao giờ thất bại trong việc làm khách hàng thỏa mãn trí tò mò. Sản phẩm mới ra mắt của Táo Khuyết luôn đem lại cho người xem sự bất ngờ, tạo cảm hứng cho các tin đồn về sản phẩm sau đó. Đồng thời, niềm tin của người sử dụng về 1 Apple "màu nhiệm" luôn làm được những việc không tưởng cũng chắp cánh thêm cho tin đồn về Apple và iDevices.
1 năm rưỡi vừa qua, các "máy sản xuất tin đồn" đã phải hoạt động cật lực trong 1 khung thời gian dài hơn bình thường (thông lệ của Apple là 1 năm ra 1 iPhone) và cuối cùng nhận lại kết quả giống như 1 cái tát phũ phàng. Nếu iFan và báo chí chưa cảm thấy nản lòng với iPhone 5 thì đó sẽ là 1 điều hết sức đáng ngạc nhiên. Rất nhiều nghệ sĩ sẽ không còn cảm hứng và động lực để cho ra đời các concept về iPhone 5 nữa, và rất nhiều nhà báo, trong đó có tôi cảm thấy không còn hứng thú với việc đưa tin về 1 sản phẩm khiến người ta thất vọng quá nhiều.
Kết luận
Vì iPhone 4S có gắn mác iPhone và là 1 sản phẩm của Táo Khuyết, không có gì phải nghi ngờ về doanh số của sản phẩm này. iPhone 4S sẽ bán chạy, thậm chí là rất chạy. Nhưng từng có 1 thống kê cho rằng các khách hàng của Apple rất trung thành khi nâng cấp sản phẩm với trên 70% số người từng dùng iPhone nâng cấp lên thế hệ tiếp theo. Tôi tin chắc rằng với sự ra đời của iPhone 4S, tỉ lệ này sẽ giảm. Mất 1 năm rưỡi để Apple cho ra đời 1 sản phẩm "chậm tiến" như iPhone 4S, cũng là 1 năm rưỡi Apple tạo điều kiện để Android đuổi kịp và vượt qua iOS. iPhone 4S sẽ giúp Android kéo giãn khoảng cách hiện tại và tạo nhiều khó khăn hơn cho iPhone 5 khi sản phẩm này ra mắt trong thời gian tới.
3 tháng, 6 tháng hay 1 năm nữa để iPhone 5 có thể được lên kệ? Điều này không ai có thể khẳng định, chỉ biết 1 điều rằng iPhone 5 khi ra mắt sẽ không phải đối mặt với Galaxy S II hay HTC Sensation nữa mà sẽ là những người kế nhiệm mạnh hơn, đẹp hơn, hiện đại hơn.
Kết thúc 1 buổi tối nhiều thất vọng và mệt mỏi, tôi chợt trộm nghĩ "Giá như còn Steve Jobs..."
