Apple đã giới thiệu phiên bản iPad đầu tiên cách đây 18 tháng, dù bị chê nhiều hơn khen, nhưng không ai có thể thách thức nó. Vậy tại sao iPad vẫn tiếp tục chiếm lĩnh hoàn toàn thị trường máy tính bảng?
Khi Apple công bố iPad vào 1/2010, phần lớn giới công nghệ cho rằng Steve Jobs sẽ cầm chắc thất bại. Một số người hưởng ứng sự ra mắt của iPad với thái độ hời hợt, một số khác thì nhún vai và cho rằng iPad chỉ đơn thuần là một chiếc "iPhone cỡ lớn".
Mặc dù sở hữu bộ vi xử lí không thực sự mạnh mẽ, thiếu đi những tính năng phải có như camera, bàn phím và cổng USB nhưng iPad chính là nhân tố đã định hình ngành công nghiệp máy tính bảng. Ngày nay, khi một chiếc máy tính bảng mới xuất hiện tại thị trường, người ta luôn so sánh với iPad và đặt ra câu hỏi: "Tại sao tôi phải mua nó thay vì iPad?". Cho đến nay, câu trả lời thường gặp là "không có lí do nào cả".
Vậy, các đối thủ của iPad đang ở đâu? iPad đã đạt thành công rực rỡ như thế nào? Và liệu iPad có "gót chân Asin" để các đối thủ khác khai thác?
Android hiện đang ở đâu?
Sự thống trị của iPad trên thị trường là khó có thể đánh giá thấp, nhưng một số người đã thử. Hiện iPad đang thống trị thị trường máy tính bảng nhưng một số đối thủ khác đã bắt đầu nổi lên và tranh giành thị phần với iPad, đặt biệt là các máy tính bảng Android. Strategy Analytics gần đây đã đưa ra báo cáo về phân tích thị phần hệ điều hành dành cho máy tính bảng trong quý 3/2011 cho thấy Apple đang chiếm 2/3 (bán được 11 triệu chiếc) thị phần máy tính bảng toàn cầu, giảm xuống từ 95,5% của một năm trước đó, trong khi máy tính bảng Android chiếm 26,9% (bán được 4,5 triệu chiếc) thị phần toàn cầu.
Mặc dù đây thực sự là một khích lệ cho các đối thủ của iPad nhưng sự thật không hẳn là như vậy. Đối với máy tính bảng Android, Strategy Analytics thừa nhận rằng con số 4,5 triệu máy tính bảng Android bao gồm cả số lượng thiết bị đưa đến các cửa hàng chứ không phải số lượng được bán ra, vì vậy số máy tính bảng đang nằm tồn kho cũng có trong số này. Ngoài ra, Strategy Analytics tính luôn cả các phiên bản Android ra đời trước Honeycomb, phiên bản dành riêng cho máy tính bảng, bao gồm cả thiết bị Nook Color của Barnes & Noble. Nói tóm lại, cuộc khảo sát trên đã lấy số liệu từ tất cả các thiết bị chạy bị Android (không tính smartphone) có thể được xem như máy tính bảng để so sánh số liệu đó với iPad. Trong khi đó, 11,1 triệu chính là số lượng iPad Apple bán được trong quý 3 trên thị trường.
GigaOm cũng đã đưa ra một số liệu chính xác hơn cho máy tính bảng Android bằng cách dựa trên số lượng kích hoạt Android của Google. Hiện nay số lượng máy tính bảng chạy Android 3.0 (Honeycomb) trong tay người sử dụng chỉ khoảng 3,4 triệu thiết bị. Tuy nhiên, số liệu trên có được khi tính tất cả các máy tính bảng chạy Android 3.0 ra mắt từ tháng 3 đến cuối tháng 9, sẽ là quá nhỏ nếu biết iPad bán được đến 20,37 triệu chiếc trong khoảng thời gian này.
Tại sao Android vẫn chưa thể cất cánh?
Android hầu như có được tất cả lợi thế so với iPad. Các thiết bị Android được sản xuất từ nhiều nhà sản xuất khác nhau với thiết kế đa dạng nhằm đáp ứng nhu cầu người sử dụng. Một số máy tính bảng Android có thông số kĩ thuật, độ phân giải màn hình, đồ họa vượt trội hơn cả iPad. Máy tính bảng Android có thiết kế kiểu dáng rất đa dạng, khác nhiều so với iPad một kiểu dáng duy nhất, khác mỗi chỗ người dùng có thể lựa chọn dung lượng bộ nhớ và kết nối 3G mà thôi.
Đối với Apple, họ sẽ không thể thành công với iPad nếu iPhone không đạt được thành công rực rỡ trên thị trường. Apple không chỉ biết tận dụng kho ứng dụng khổng lồ của hệ điều hành iOS dành cho iPad mà còn có thể ràng buộc các nhà cung cấp thiết bị. Apple không mua số lượng màn hình cho iPad hàng tháng mà đặt hàng với một số lượng rất lớn. Hãng có những hợp đồng thuận lợi với các công ty như Samsung để sản xuất bộ nhớ flash dung dung lượng lớn cho iPad, và CEO mới của hãng là Tim Cook nổi tiếng với chính sách cứng rắn đối với các nhà sản xuất để giảm giá thành của iPad. Vì thế, nhiều sản xuất phàn nàn rằng Apple đã ép giá và sau đó cắt đứt đơn đặt hàng của họ một khi đã hợp đồng được kí kết. Kết quả là Apple hiện nay hầu như không có đối thủ.
Như vậy, muốn cạnh tranh với iPad, các mẫu máy tính bảng Android buộc phải bán sản phẩm với mức giá rẻ hơn. Vừa qua, Motorola vừa công bố phiên bản máy tính bảng Xoom dành cho gia đình với mức giá 380 USD (mức giá khởi đầu của Morolora Xoom phiên bản đầu tiên là 800 USD) để cạnh tranh với iPad. Ngoài ra, các mẫu máy tính bảng khác như Asus Eee Transformer hay Acer Iconia đều có mức giá thấp hơn 100 USD so với iPad. Một số mẫu máy tính bảng khác chỉ trang bị màn hình 7 inch nhằm hạ giá thành sản phẩm. Một số mẫu máy chạy Android khác như Nook Color hay Kindle Fire lại đưa ra mức giá cực kì cạnh tranh thông qua việc cắt giảm một loạt tính năng thông dụng.
Sự phân mảnh Android và trị trường Android
Google đã làm việc rất cật lực để biến Android thành một đối thủ thật sự trong lĩnh vực máy tính bảng. Phiên bản mới ra mắt Android 4.0 Ice Cream Sandwich là một bước đi nhằm nhấn mạnh sẽ không còn nhiều sự khác biệt giữa smartphone và máy tính bảng. Android cung cấp một hiệu năng làm việc tuyệt vời, tuy nhiên đôi khi lại xảy ra những lỗi không rõ nguyên nhân. iOS của Apple cung cấp một giao diện nhất quán, thậm chí đối với các ứng dụng của hãng thứ ba, trong khi Android tiếp tục là các phong cách hỗn độn, gây phiền toái cho người sử dụng. Chỉ trong một thời ngắn, iOS gần như hoàn toàn tương thích với iPad khi thiết bị được giới thiệu, trong khi Android 3.0 của Google phải vật lộn để chuyển từ hệ điều hành di động sang hệ điều hành dành cho máy tính bảng, và hiện tại vẫn còn khá nhiều vấn đề cần phải giải quyết.
Máy tính bảng Android hiện đang gặp nhiều vấn đề trong việc bị phân mảnh nền tảng Adnroid và trong Android Market. iPad có thể chạy phần lớn các ứng dụng chính của iPhone khi nó được phát hành, như vậy về mặt lí thuyết các máy tính Android cũng phải chạy được tất các ứng dụng Android. Nhưng trong thực tế lại không được như vậy. Có nhiều ứng dụng và game bị giới hạn bởi vi xử lí lõi kép và một số loại chip đặc biệt. Nếu máy tính bảng của bạn có thể chạy các ứng dụng đòi hỏi vi xử lí lõi kép, điều đó không có nghĩa nó sẽ chạy tốt các ứng dụng được thiết kế riêng cho vi xử lí Tegra 2 của nVidia. Ngoài ra, người sử dụng máy tính bảng Android có thể gặp phải những ứng dụng không phù hợp với độ phân giải và độ lớn của màn hình, và hầu như không có cách nào để kiểm tra xem liệu ứng dụng đó có phù hợp với thiết bị của bạn hay không ngoài việc cài đặt và dùng thử. Đó là chưa kể đến những vấn đề đối với Android và khả năng cung cấp ứng dụng. Khi người tiêu dùng mua máy tính bảng Android, họ không thực sự mua toàn bộ hệ sinh thái Android: họ chỉ mua một phần nhỏ của nó, chưa kể đến những gian hàng ứng dụng thay thế. Còn iPad đơn giản hơn rất nhiều: một gian hàng duy nhất, và các ứng dụng đều được ghi chú nếu tương thích với thiết bị.
Làm sao để hạ bệ iPad?
Google đang nhấn mạnh vào nền tảng Android với phiên bản Ice Cream Sandwich và phiên bản tiếp theo của Android cũng có nhiều hứa hẹn. Tuy nhiên, sự lấn lướt của riêng phiên bản Ice Cream Sandwich trong thị trường máy tính bảng so với iPad không thực sự rõ ràng. Câu hỏi được đặt ra vẫn là "Tại sao phải thay thế iPad bằng máy tính bảng Android?". Đối với nhiều người, Ice Cream Sandwich không làm nhiều thay đổi cho câu trả lời.
Thay vào đó, các máy tính bảng Android muốn cạnh tranh thị trường với iPad có thể đi theo con đường của Barnes & Noble Nook và Kindle Fire: chạy Android mã nguồn mở miễn phí kết hợp với các tiện ích hỗ trợ mục đích nhất định. Với Nook Color và Kindle Fire, chủ yếu dựa trên việc tiêu thụ các nội dung truyền thông (sách và video), trong khi Android định hướng trở thành một nền tảng hấp dẫn cho các thiết bị chơi game, hệ thống dẫn đường, tự động hóa, công cụ phương tiện truyền thông xã hội và các thiết bị khác vẫn chưa nghĩ ra.
Tất nhiên, vấn đề dựa trên các thiết bị Android với mục đích sử dụng nhất định như Nook Color và Kindle Fire cho thấy không có thiết bị nào xem Android như một hệ điều hành đa năng. Nook Color cần phải được tinh chỉnh để trở thành máy tính bảng Android đầy đủ chức năng, còn Kindle Fire chỉ quan tâm đến lợi ích của Android như là nguồn cho các ứng dụng email: bản thân Android bị chôn vùi dưới giao diện tùy chọn của Amazon. Nếu Android muốn chiếm lĩnh thị trường máy tính bảng và trở nên nền tảng phổ biến, con đường cần đi có thể là ra mắt các sản phẩm chuyên dụng để định nghĩa lại việc sử dụng máy tính bảng.
Mặt khác, iPad được thiết kế như một thiết bị đa năng. Trong lịch sử, các thiết bị đa năng thường có xu hướng đắt hơn so với các sản phẩm chuyên dụng và không nổi trội trong các tác vụ chuyên dụng.
Thành công hiện tại của iPad dựa trên việc định hình thị trường máy tính bảng: đối với hầu hết người tiêu dùng, máy tính bảng và iPad là như nhau. Nhưng hầu hết hết người dùng lại không sử dụng hết khả năng của iPad: thay vào đó, họ xem iPad đơn giản là một thiết bị duyệt web, thiết bị xem video, email client, công cụ truyền thông xã hội, thiết bị đọc sách hoặc chơi game. Tuy nhiên sẽ khó có thể gọi iPad chỉ đơn thuần là một thiết bị đọc sách điện tử, thiết bị xem video hay bất cứ một trong những thiết bị nào ở trên, ít nhất là dựa trên mức giá của nó. Bằng việc tập trung vào hoàn thiện các tác vụ cụ thể tốt, máy tính bảng Android có thể chiếm được thị phần máy tính bảng.
