Cuối tháng 11 vừa qua, trong khuôn khổ một chiến dịch toàn cầu, Kaspersky Lab đã phối hợp cùng PA Việt Nam đánh sập một botnet phát tán sâu Duqu.
Duqu là một trojan tinh vi được xem là thế hệ thứ hai của sâu Stuxnet khét tiếng. Nó khai thác và mở backdoor vào hệ thống và tạo điều kiện thuận lợi cho việc đánh cắp thông tin đặc biệt là về công nghệ, chính trị của tội phạm mạng. Vào tháng 4 năm nay, Iran thừa nhận hệ thống mạng của nước này đã bị tin tặc tấn công và sâu Duqu được sử dụng để do thám thông tin về chương trình hạt nhân của nước này.
Hiện nay, Kaspersky Lab đã ghi nhận hơn 12 biến thể Duqu khác nhau. Những biến thể này kết nối với một cụm máy chủ C&C ở Ấn Độ, Bỉ và nhiều máy chủ C&C khác, đặc biệt là hai cụm máy ở Việt Nam và Hà Lan. Nhiều máy chủ đã được sử dụng như một phần của cơ sở hạ tầng, một số sử dụng các proxy C&C chính trong khi số khác tham gia vào hệ thống do bị tin tặc chiếm quyền điều khiển mà chủ nhân không hay biết. Do đó việc truy nguồn trở nên khó khăn hơn.
Khi phân tích hệ thống máy chủ Duqu C&C tại Việt Nam, các chuyên gia Kaspersky đã phát hiện được cách thức hoạt động của hệ thống và xác định thời điểm chính xác các máy chủ Duqu C&C hoạt động là từ đầu tháng 11/2009. Ước lượng có hơn 12 cụm máy chủ C&C đã bị hack để phục vụ cho hoạt động của tội phạm mạng trong suốt 3 năm qua trên toàn thế giới như tại Việt Nam, Ấn Độ, Đức, Singapore, Thụy Sĩ, Vương Quốc Anh, Hà Lan, Bỉ, Hàn Quốc, và một vài nơi khác.
Hầu hết các máy bị hack hoạt động trên nền hệ điều hành CentOS Linux. Ngay sau khi chiếm quyền kiểm soát máy chủ bị hack, tội phạm mạng gấp rút cập nhật OpenSSH 4.3 lên phiên bản 5. Vào ngày 20/10/2011, hoạt động xóa dấu vết lớn của mạng Duqu được bắt đầu. Tin tặc xóa sạch mỗi máy chủ đơn chúng sử dụng kể từ 2009, ở Ấn Độ, Vietnam, Đức, Vương Quốc Anh, v.v. Tháng 11/2011, các chuyên gia Kaspersky Lab đã phối hợp cùng PA Việt Nam vô hiệu hóa máy chủ Duqu C&C được đặt tại Việt Nam. Máy chủ trên được dùng để điều khiển chính biến thể Duqu được tìm thấy ở Iran.
Sự thành công của chiến dịch đã đánh dấu một bước tiến dài của Kaspersky trong việc truy tìm những dấu hiệu và tung tích những nhóm tội phạm mạng đứng sau các cuộc tấn công, phục vụ hiệu quả hơn cho công tác điều tra trong tương lai.
